ľ¹Ï¸£ÀûÓ°ÊÓ

We zien wetenschappelijke kennis als een publiek goed en een universeel recht. Open Science is gebaseerd op de publieke waarden gelijkheid, rechtvaardigheid, diversiteit en transparantie. Deze waarden komen tot uiting in het delen van kennis en onderzoeksresultaten en in een transparant en participatief onderzoeksproces. Kennis delen met collega’s en met de samenleving staat centraal in ons doen en denken. We zoeken actief naar verbinding en betekenisvolle samenwerking binnen en buiten de universiteit. We dragen actief bij aan de transitie naar een open academische wereld. Dit doen we door deelname aan (inter)nationale netwerken en door in te zetten op een duurzame, open kennisinfrastructuur.

We hebben de afgelopen jaren met succes via een integrale, programmatische aanpak gewerkt aan implementatie van de principes van Open Science en aan draagvlak voor het gedachtegoed via de thema’s: Open Access¹, FAIR data en software², Open Education, Erkennen en Waarderen en Public Engagement.

Open Access

Op het gebied van Open Access is in de afgelopen periode veel bereikt. Er is beleid ontwikkeld en geconsolideerd en het percentage Open Access-artikelen is inmiddels ruim 95 procent. Om de laatste slag te maken, is het van belang dat leidinggevenden (en peers) via het gedachtegoed van Erkennen en Waarderen het Open Access-publiceren nog verder omarmen.

FAIR data en software

Transparantie en reproduceerbaarheid van onderzoekdata zijn essentieel voor de integriteit van onderzoek, zeker nu digitalisering en AI een steeds grotere rol spelen. Rondom FAIR data en software zijn al substantiële stappen gezet, maar we zijn er nog niet. Er is nog werk te doen in het monitoren van het open data- en softwarelandschap en in het ontwikkelen van erkenning en waardering voor taken op FAIR-data en -software. Ook in het laten indalen van de databoard en het ontwikkelen van beleid op data en software zijn nog stappen te zetten. We zorgen dat wetenschappers goed zijn toegerust om de Open Science-principes in de onderzoeks- en onderwijspraktijk te brengen, en we faciliteren het veilig delen en gebruiken van onderzoeksgegevens en -resultaten.

Open Science is gebaseerd op de publieke waarden gelijkheid, rechtvaardigheid, diversiteit en transparantie. Kennis delen met collega’s en met de samenleving staat centraal in ons denken en doen.

Open Education

We zijn trots op ons onderwijs en op wat we ermee kunnen realiseren. En we willen dat ook anderen hiervan profiteren. Door de principes van Open Education te borgen in het Utrechtse onderwijsmodel wordt ons onderwijs toegankelijker en bereiken we een grotere en meer diverse doelgroep. Zo stellen we steeds meer onderwijsmateriaal openbaar beschikbaar en faciliteren we docenten bij het hergebruik en het gezamenlijk ontwikkelen van open lesmaterialen en open textbooks. Externe partners betrekken we bij de ontwikkeling, innovatie en verzorging van onderwijs. Door transdisciplinaire onderwijsvormen zoals community engaged learning en challenge based education kunnen studenten direct leren van en bijdragen aan reële vraagstukken in de maatschappij.

Erkennen en Waarderen

De transitie naar Open Science is een fundamentele verandering in de academische cultuur en werkwijze. Acceptatie, draagvlak en betrokkenheid in onze gemeenschap is noodzakelijk voor het creëren van een werkomgeving waarin de principes van Open Science de norm zijn. Die principes zijn samengebracht onder de noemer Erkennen en Waarderen en die verankeren we in ons denken (waarden), doen (gedrag) en organiseren (beleid). Ieders bijdrage telt, een open gesprekscultuur en de zorg voor elkaar zijn onderdeel van het gedachtegoed van Erkennen en Waarderen. We streven naar internalisering van dit gedachtegoed, zodat het onderdeel wordt van onze leer- en werkomgeving. Het Utrechtse TRIPLE-model is een hulpmiddel om de uitgangspunten in praktijk te brengen. Leiderschap en Teamspirit staan centraal in het Utrechtse TRIPLE-beleid voor het ontwikkelen en waarderen van medewerkers (zie ook het hoofdstuk Betrokken gemeenschap).

Public Engagement

Kennisdelen met de samenleving als wederkerig proces is een onlosmakelijk onderdeel van Open Science. We delen op verschillende manieren de activiteiten, resultaten en opbrengsten van wetenschappelijk onderzoek met een breed publiek. Dat is in principe tweerichtingsverkeer, met als doel dat het voor beide partijen iets oplevert. Daarom nodigen we mensen van buiten de universiteit uit om mee te praten over ons onderwijs en onderzoek en zoeken we naar mogelijkheden voor co-creatie via duurzame samenwerkingen. Het opbouwen van en werken in wederkerige partnerschappen vereist specifieke vaardigheden, onder andere voor het omgaan met verschillende waarden, reacties op sociale media en publieke controle. En voor het bewaken van wetenschappelijke onafhankelijkheid. We ondersteunen wetenschappers bij het ontwikkelen en versterken van de benodigde competenties en borgen veilige, effectieve omstandigheden voor publieke betrokkenheid.

Open waar kan, gesloten als nodig

We onderkennen dat kennis- en informatieveiligheid essentiële voorwaarden zijn voor het delen van informatie. Open Science betekent niet dat we alle kennis en data ongecontroleerd met iedereen delen. Om veilige toegankelijkheid en herbruikbaarheid te vergroten, implementeren we duidelijke richtlijnen en maatregelen. We zorgen voor adequaat, sterk datamanagement en voor training en ondersteuning van docenten, onderzoekers en studenten, zodat zij weten hoe zij veilig met informatie kunnen omgaan. Om controle en zeggenschap te hebben en te houden over ons eigen werk en onze onderzoeksdata, willen we de komende periode verkennen hoe we onze afhankelijkheid van big tech kunnen verminderen (zie ook Totstandkoming en uitvoering).

^{1: Met open access worden onderzoeksresultaten van over de hele wereld voor iedereen gratis online toegankelijk. Denk daarbij aan wetenschappelijke publicaties, onderzoekdata en e-books.
2: FAIR data staat voor onderzoekgegevens die vindbaar, toegankelijk, verifieerbaar en herbruikbaar zijn voor anderen (Findable – Accessible – Interoperable – Reusable).}

Volgend hoofdstuk:

• Betrokken gemeenschap