Inleiding
Het uitgangspunt voor onze strategie tot 2030 is continuering van de huidige koers. We bouwen voort op wat we hebben ingezet, zorgen voor verdere verdieping op thema’s en voor versterking en/of borging van ingezette lijnen en resultaten in de staande organisatie. We geven aan waarop we sterker inzetten en waar sprake is van nieuwe accenten. Uiteraard houden we daarbij rekening met ontwikkelingen en veranderingen in de wereld om ons heen.
Externe ontwikkelingen
De universiteit staat midden in de samenleving. We leven in een tijd van snelle en grote veranderingen en in een, in sommige opzichten, bedreig(en)de wereld. Rondom sommige complexe, internationale situaties en dreigingen kan de universiteit bijdragen aan oplossingen; bij andere ontwikkelingen zijn die mogelijkheden beperkt. Deze ontwikkelingen kunnen effect hebben op onze gemeenschap en onze onderwijs- en onderzoekagenda. Daarmee raken ze ook onze mensen. De meest in het oog springende externe ontwikkelingen voor de universiteit anno 2025:
- Op verschillende continenten zijn brandhaarden en woeden er oorlogen, ook in Europa. Nationalisme, populisme en rechts-extremisme vinden in toenemende mate gehoor in samenlevingen, waardoor de academische vrijheid in en de veiligheid van Europa – en dus van Nederland – onder druk staan. Dit raakt (internationale) samenwerking en heeft effect op onze gemeenschap.
- Mede als gevolg van de geopolitieke ontwikkelingen vragen kennis- en informatieveiligheid om steeds meer alertheid en maatregelen. Dit beïnvloedt de manier waarop we kennis en informatie delen (Open Science), de toegankelijkheid van bepaalde onderzoeksgebieden en ook de financieringsstromen (Samenwerking).
- De democratie, de rechtsstaat en onze kennisinstellingen staan steeds meer onder druk. Mensen hebben vragen over de onafhankelijkheid van instituties en zijn steeds minder ontvankelijk voor feiten en waarheidsvinding. Dit vereist openheid en transparantie over onderzoekprocessen en -resultaten en betrokkenheid van externe partners en het brede publiek (Open Science).
- Digitalisering en Artificiële Intelligentie (AI) hebben invloed op ons onderwijs, onderzoek en onze bedrijfsvoering. Vanwege geopolitieke ontwikkelingen willen we onze afhankelijkheid van big tech verminderen. Ook vereist dit anticiperen op de kansen en risico’s die verbonden zijn aan AI en onze visie daarop.
- Vraagstukken rondom duurzaamheid, in het bijzonder de klimaatcrisis en het verlies van biodiversiteit en de ontwrichtende maatschappelijke gevolgen die dat de komende jaren tot gevolg kan hebben, worden steeds urgenter. Door verschillen van inzicht worden veel ‘groene’ investeringen en maatregelen teruggedraaid, met mondiale gevolgen. Door ons onderwijs en onderzoek dragen we bij aan noodzakelijke transities. In onze eigen organisatie passen we het principe van practice what you teach toe.
- De wereld staat onder druk, en daarmee ook het welzijn van mensen, inclusief dat van onze studenten en medewerkers. Gelijkwaardigheid, veiligheid en inclusiviteit zijn en blijven belangrijke pijlers onder onze gemeenschap. We onderzoeken en monitoren mentale weerbaarheid; zorgen voor onze mensen en bieden relevante begeleidingsketens (Gemeenschap).
- Dalende studenteninstroom, autonome personele en materiële kostenstijgingen en krimpende overheidsmiddelen vragen om financiële bijsturing van de universiteit (Organisatie).
Interne ontwikkelingen
Verschil in opvattingen over de hierboven geschetste ontwikkelingen en over hoe ons daartoe te verhouden, leiden soms tot polarisatie en gevoelens van onveiligheid, ook binnen de universiteit. Het leidt tot de vraag of wetenschappelijk activisme geaccepteerd is, dan wel noodzakelijk. Ook rijst de vraag of de universiteit als instelling positie moet kiezen, bijvoorbeeld ten aanzien van oorlogssituaties. Recente ervaringen leren dat hierin een weg vinden lastig is in een grote, diverse, vrije en open gemeenschap als de onze. Trouw aan onze academische identiteit blijven we genuanceerde afwegingen maken. Dit doen we met behulp van afwegingskaders, die mede gestoeld zijn op wetenschappelijke inzichten, en we blijven erover in gesprek. Dat kan, maar hoeft niet, te leiden tot het innemen van standpunten.
Onafhankelijke en transparante wetenschap
We hebben veel kennis in huis over thema’s die raken aan de eerdergenoemde ontwikkelingen en aan andere relevante thema’s. De Universiteit Utrecht blijft bijdragen aan een vrije, veilige en democratische samenleving en een gezonde wereld, juist door onze kennis onafhankelijk in te zetten. We blijven vanuit onze maatschappelijke opdracht en betrokkenheid participeren in het publieke debat en staan daarbij pal voor onze wetenschappers, die in een gepolariseerde, soms zelfs vijandige, omgeving hun kennis delen met de samenleving. We bieden hen actief ondersteuning en, wanneer nodig, bescherming. Openheid, transparantie over wie we zijn, hoe we tot inzichten komen en kennis produceren, en wederkerige samenwerkingen met maatschappelijke partners en het bredere publiek zijn hierbij meer dan ooit van belang.
Slagvaardig en wendbaar
Robuuste financiën, besluitvaardigheid en slagkracht van de organisatie zijn essentiële randvoorwaarden voor de uitvoering van onze strategie. Daarom werken we continu aan versterking van leiderschap, transparante beleids- en besluitvormingsprocessen, passende governance-structuren en verbetering van de bestuurlijke en interne communicatie. Misschien nog belangrijker dan deze instrumentele aanpassingen, is het samenwerken aan een cultuur waarin we elkaars rollen en verantwoordelijkheden respecteren. Een cultuur waarin we elkaar vertrouwen en wat gunnen, waarin een afspraak een afspraak is, waarin we elkaar durven aanspreken en waarin we het aantal overleggen en e-mails verminderen. Het gaat goed met de universiteit, mede omdat we hieraan permanent werken en ons blijven ontwikkelen.