ľ¹Ï¸£ÀûÓ°ÊÓ

Artikel 3 van de EU-richtlijn inzake auteursrechten in de digitale eengemaakte markt (DSM) en de nationale implementaties daarvan staan onderzoeksorganisaties zoals de UU toe om tekst- en dataminingactiviteiten (TDM) uit te voeren voor wetenschappelijk onderzoek, mits zij rechtmatig toegang hebben tot de (door auteursrechten of databankrechten beschermde) werken die als input worden gebruikt. TDM wordt gedefinieerd als "elke geautomatiseerde analytische techniek die tot doel heeft tekst en gegevens in digitale vorm te analyseren om informatie te genereren die onder meer patronen, trends en correlaties omvat". Wanneer aan deze voorwaarden is voldaan, mogen AI-tools worden gebruikt. Het is dus waarschijnlijk dat abonnementsdatabases (waartoe de UU rechtmatige toegang heeft) met AI voor onderzoeksdoeleinden mogen worden gebruikt.

Naast artikel 3 is er een bredere uitzondering in artikel 4 van de DSM die TDM toestaat voor elk doel, inclusief commercieel gebruik, maar dit geldt alleen als de inhoud die je mined niet expliciet is voorbehouden door de auteursrechthebbende (een "opt-out"). Bovendien vereisen beide uitzonderingen dat je rechtmatig toegang hebt tot het materiaal (bijvoorbeeld via een bibliotheekabonnement of een legitieme aankoop), wat betekent dat je niet zomaar vrij beschikbare of illegaal gekopieerde inhoud mag gebruiken.

Kortom, als je auteursrechtelijk beschermde inhoud met een AI-tool gebruikt om je te helpen bij je werk of de studie van studenten, is het mogelijk dat de TDM-uitzonderingen je niet altijd toestaan om auteursrechtelijk beschermde materiaal in een AI-tool te gebruiken. Controleer in dat geval altijd de gebruiksvoorwaarden van de inhoud en ga na of de rechthebbende dergelijk gebruik toestaat.

Voor het gebruik van auteursrechtelijk beschermd materiaal door docenten en studenten binnen AI-platforms gelden de volgende regels. Dit waarborgt naleving van de Nederlandse Auteurswet en mogelijke bestaande licentieafspraken met uitgevers.

Uitgangspunten algemeen

• Werken afkomstig van uitgevers zoals Pearson etc kunnen worden ge-upload in het AI-platform voor zover dat is toegestaan volgens de gebruikers- en licentievoorwaarden en eventuele aanvullende overeenkomst die met de UU daarover is afgesloten of waarvoor toestemming is verkregen
• Er worden geen volledige auteursrechtelijk beschermde werken geüpload of gedeeld in het AI platform zonder toestemming van auteur(s) van het desbetreffende werk.
• Upload geen complete werken (bijv. hele boeken of artikelen achter betaalmuren) dat anderszins en niet legaal verkregen is.
• Upload bij voorkeur geen complete boeken, artikelen of databanken maar verwijs daarnaar via linking (naar DOI, bibliotheektoegang, uitgeversportaal etc).
• Controleer of materiaal open access of onder Creative Commons-licentie beschikbaar is.
• Gebruik van open access en open leermiddelen verdient (waar mogelijk) de voorkeur.
• Werken die door UU zelf zijn vervaardigd (zoals readers) moeten worden ontdaan van namen zoals van studenten, docenten of andere persoonsgegevens voorafgaand aan upload (of plakken/kopieren in het platform) tenzij auteurs daar geen bezwaar tegen hebben en dat persoonlijk in 1 op 1 contact hebben laten weten.

Onderwijsuitzonderingen

• Onderwijsuitzondering (art. 16 Auteurswet) staat alleen gebruik van beperkte fragmenten toe, met didactisch doel en bronvermelding.
• Gebruik fragmenten van teksten, afbeeldingen of tabellen met max. 20% van het werk of 40 A4 pagina’s.
• Licentie en collectieve regelingen (bijv. Stichting PRO, UvO, bibliotheeklicenties) prevaleren boven ad-hoc gebruik.
• Er is geen maximum voor afbeeldingen in publicaties of in presentaties (PowerPoint e.d.). Wel zijn er 2 voorwaarden: max 10 werken van dezelfde maker en niet meer dan 25 afbeeldingen uit hetzelfde werk
• Meer informatie is te vinden op: .

Opmerkingen voor docenten

• Informeer studenten expliciet over wat wel/niet geüpload of gedeeld mag worden op het AI-platform.
• Upload bijvoorbeeld een hoofdstuk of paragraaf in plaats van een geheel boek van een uitgever dat valt onder de onderwijsuitzondering.

In uitzonderlijke gevallen

Notice-and-takedown procedure: bij melding van inbreuk kan het materiaal direct uit het AI-platform worden verwijderd.

Auteursrecht ontstaat (in de hele Europese Unie) alleen wanneer een werk het resultaat is van de eigen intellectuele creatie van de auteur. De zogenaamde antropocentrische eis vereist dat een mens de creatieve keuzes maakt die nodig zijn om auteursrecht te laten ontstaan. Op basis van de huidige EU-auteursrechtwetgeving geldt dat, aangezien GenAI-output geen "menselijke creativiteit" bevat, er geen auteursrechtelijke bescherming bestaat voor resultaten zoals door AI gegenereerde collegeslides, beoordelingsvragen of visualisaties etc. Dat kan veranderen wanneer een mens (bijvoorbeeld jij) wijzigingen aanbrengt in dergelijke output, op voorwaarde dat deze wijzigingen op hun beurt kunnen worden aangemerkt als de eigen intellectuele creatie van de auteur. In dergelijke gevallen bent jij of (waarschijnlijk) de universiteit als de werkgever de auteursrechthebbende.

In principe kunnen alle drie in zekere mate aansprakelijk worden gesteld, maar het is belangrijk dat je er zorgvuldig op toeziet dat de output geen inbreuk maakt op het auteursrecht van anderen.