Toezicht met gezag

Microfoons

In dit project onderzoeken we hoe publieke toezichthouders hun gezag kunnen behouden en versterken in een complexe, open samenleving. Publieke toezichthouders zoals inspecties, omgevingsdiensten en markttoezichthouders bewaken de kwaliteit en veiligheid van producten en diensten en zien erop toe dat markten eerlijk functioneren. Daarmee spelen zij een cruciale rol in het borgen van maatschappelijk vertrouwen. 

Of toezichthouders deze rol succesvol kunnen vervullen, hangt sterk af van hun reputatie, oftewel: het beeld dat stakeholders hebben van hun effectiviteit, deskundigheid, rechtmatigheid en rechtvaardigheid. Bijvoorbeeld: wanneer onder toezicht gestelde bedrijven een toezichthouder zien als tandeloos of ondeskundig, dan zullen zij eerder geneigd zijn om regels op te rekken of te negeren (ongeacht of dit beeld terecht is). Of wanneer burgers denken dat een toezichthouder niet onafhankelijk is, zullen ze minder vertrouwen hebben dat hun omgeving veilig is.

In onze mediagestuurde en pluriforme samenleving is reputatie belangrijker dan ooit.  Deskundigheid staat ter discussie, terwijl emoties en mediadynamieken een steeds grotere rol spelen. Bovendien moeten toezichthouders zich verhouden tot een veelheid aan stakeholders, van brancheverenigingen tot natuurorganisaties, die elk hun eigen perspectief en belang hebben. Daarom onderzoeken wij hoe de reputatie van toezichthouders tot stand komt; wat het effect van de reputatie van toezichthouders is op het gedrag van bedrijven en andere organisaties; en welke mogelijkheden toezichthouders hebben om hun eigen reputatie te beïnvloeden. 

Samenwerking en duur

Het doel van dit onderzoek is om zowel wetenschappelijk inzicht te vergaren als praktische handelingsperspectieven te ontwikkelen. Hiervoor werken wij, een team onderzoekers van de Universiteit Utrecht en de Erasmus Universiteit, nauw samen met verschillende inspecties en markttoezichthouders. Het project is gefinancierd door NWO en de Inspectieraad in het Nationale Wetenschapsagenda-programma Vernieuwing van Toezicht, en loopt nog tot eind 2026.

Onderzoekers

  • Prof. dr. Judith van Erp, hoogleraar Regulatory Governance Universiteit Utrecht, onderzoeksleider
  • Prof. dr. Erik Hans Klijn, hoogleraar Publiek Management Erasmus Universiteit (leider onderzoek EUR)
  • Prof. dr. Martijn van der Steen, bijzonder hoogleraar Bestuurskunde EUR en decaan / bestuurder NSOB
  • Dr. Stephan Grimmelikhuijsen, universitair hoofddocent Universiteit Utrecht
  • Dr. Lauren Fahy, universitair docent Universiteit Utrecht
  • Dr. Meike Bokhorst, onderzoeker Universiteit Utrecht en senior wetenschappelijk medewerker WRR
  • Julia Wesdorp, promovendus Erasmus Universiteit
  • Emma Ropes, promovendus Erasmus Universiteit
  • Rick Stegeman, promovendus Universiteit Utrecht

Projectwebsite

Op de website van het project vindt u meer informatie.

Actueel

Een overzicht van actuele ontwikkelingen met betrekking tot dit project is te vinden op onze website.
 

  • Nieuws:
  • Essays:
  • Publicaties:
  • Video:

Contact

Wilt u meer weten? Neem dan contact op met prof. dr. Judith van Erp: j.g.vanerp@uu.nl.