Stress bij studeren? Zo vind je je flow

Voel je je gespannen tijdens het studeren, alsof het teveel is of je het even niet aankan? Goed mogelijk dat je in de leerkuil zit: het moment waarop je wordt uitgedaagd, worstelt met iets nieuws en nog niet weet hoe je verder moet. Precies dát ongemak hoort bij leren. Leren is zelden een rechte lijn. Je begint met vertrouwen, komt iets moeilijks tegen, twijfelt, loopt vast – en juist daar groeit je begrip. Nieuwe inzichten ontstaan pas als je dat ongemakkelijke dal doorstaat. Zonder die fase blijft je leren oppervlakkig en verleg je de grenzen van je kunnen niet. 

Flow ontstaat wanneer uitdaging en vaardigheid in balans zijn

Flow: de zone tussen stress en verveling 

Psycholoog Mihaly Csikszentmihalyi beschreef flow als de staat waarin je helemaal opgaat in wat je doet. Die flow ontstaat wanneer uitdaging en vaardigheid in balans zijn. Te weinig uitdaging = verveling. Te veel = stress. Maar precies ertussenin leer je het meest én voel je voldoening. Om daar te komen, moet je soms eerst door ongemak en twijfel heen. 

Een beetje stress betekent vaak dat je aan het groeien bent. Je daagt jezelf uit, je hersenen staan ‘aan’. Deze gezonde spanning heet eustress. Het wordt pas een probleem als de stress te lang aanhoudt of je blokkeert (distress). Ga daarom voor jezelf na waar de spanning vandaan komt. Zie stress niet als iets dat er niet mag zijn, maar ook: blijf er niet te lang mee lopen. Praat erover met studiegenoten (je bent niet de enige!) of neem contact op met je tutor of studieadviseur. 

Wat kun je doen? – Tips bij academische stress 

  • Herken het ongemak: voel je frustratie of onzekerheid? Dat hoort bij leren. Geef het tijd en kijk wat of wie je kan helpen om verder te komen. 
  • Check je balans: is je taak uitdagend, maar nog haalbaar? Pas aan als het te veel of juist te makkelijk is. 
  • Werk in flow-blokken: studeer geconcentreerd (25–45 minuten), neem pauze, en ga dan weer verder. 
  • Wees mild voor jezelf: groei gaat gepaard met fouten, onzekerheid en soms een onvoldoende. Dat is normaal. 
  • Ga bewust om met stress: gezonde spanning is vaak een signaal dat je groeit. Wordt het te veel? Vraag hulp. 

Tot slot 

Stress is niet per se slecht. Kortdurende, doelgerichte spanning kan je juist helpen om geconcentreerd te werken en te groeien. Vaak betekent het dat je op het randje van je comfortzone zit - en daar gebeurt het echte leren. Dus: durf de leerkuil in te gaan, zoek je flow, en geef jezelf de ruimte om onderweg fouten te maken. Zo ontwikkel je niet alleen je academische vaardigheden, maar ook de veerkracht om met weerstand en onzekerheid om te gaan.

Durf de leerkuil in te gaan, zoek je flow, en geef jezelf de ruimte om onderweg fouten te maken.

Meer support

Heeft je stress te maken met een planning die steeds in de soep loopt of wil je effectiever leren studeren? Dan kun je bij ons terecht voor een training of andere studietips

Bronnen

Rudland, J. R., Golding, C., & Wilkinson, T. J. (2020). The stress paradox: How stress can be good for learning. Medical Education, 54(1), 40–45.  
 
Csikszentmihalyi, M. (1990). Flow: The psychology of optimal experience. New York, NY: Harper & Row. 

Nottingham, J. A. (2007). Exploring the Learning Pit. Teaching Thinking and Creativity, 8(2), 23–68. Birmingham, UK: Imaginative Minds. 

Nottingham, J. A. (2010). Challenging Learning. Alnwick, UK: JN Publishing. 

Auteurs