Praten over prikkels
Hoe kunnen we onbegrip over overprikkeling wegnemen en bespreekbaar maken tussen mensen die overprikkeling ervaren, hun naasten en experts zoals artsen en onderzoekers? Met het project ‘Hersenschimmen: Praten over Prikkels’ onderzoekt dr. Mark Bos hoe generatieve AI hiervoor kan worden gebruikt.
“Eén van de dingen die AI mogelijk maakt, is dat mensen zelf een beeld kunnen maken. Is dit beeld geschikt om uit te leggen – aan bijvoorbeeld je arts – wat het is om overprikkeling te ervaren? Dit is wat ik wil onderzoeken,” vertelt Mark. “Waar ik op hoop is dat het voor artsen beter mogelijk wordt om diagnoses te stellen en hulp te bieden.”
Deze afbeeldingen zijn door AI gegenereerd op basis van prompts die zijn gegeven door mensen die overprikkeling ervaren.
"Ik ervaar overprikkeling fysiek, hoe ik mezelf beweeg en mijn evenwicht. Deze twee dingen werken niet goed samen en daardoor kan ik snel struikelen of dingen ineens laten vallen. Ik moet alles heel gefocust doen, wat veel energie kost en daardoor ben ik snel moe. Overprikkeling zorgt er bij mij ook voor dat ik sneller geïrriteerd en afgeleid ben en me fysiek kwetsbaar voel."
Samenwerking
Voor dit project werkt Mark samen met verschillende partijen. “Wat voor mij heel goed werkt, is het open communiceren over je ideeën en je onderzoek. Hierdoor krijg je gevoel bij je eigen idee en weet je hoe iets landt bij anderen. Bij het opstarten van de NWA-aanvraag was ik met Med-It (een bedrijf dat software ontwikkelt voor de medische sector, red.) in gesprek over het gebruik van visuele communicatie in de medische wereld. De Hersenstichting is nauw betrokken bij mensen die door een (niet aangeboren) hersenaandoening problemen zoals overprikkeling ervaren. Tegelijkertijd biedt de museumwereld steeds vaker een prikkelarm bezoek en heeft het UMU (Universiteitsmuseum Utrecht) veel ervaring met public engagement. Voor dit onderzoek zijn deze partijen daarom heel interessant om mee samen te werken.
Bezoekers van het UMU vonden het leuk dat we al bij de testfase om input vroegen. Ze vonden het heel interessant en hadden veel vragen over de volgende stappen. We weten de uitkomst niet en of dit echt gaat werken, maar dat hoort ook bij onderzoek doen.
"Het is alsof je allerlei signalen binnenkrijgt waar je geen rem op hebt. Er komen geluiden, beelden, geuren en gevoelens binnen, maar je kunt niet bepalen welke signalen je negeert. Je wordt er moe van, en het voelt alsof je onder water bent en je oren verstopt zitten. Het ervaren van overprikkeling past bij de kleuren blauw, groen en grijs. De signalen hebben alle kleuren van de regenboog."
Jonge onderzoekers die met public engagement aan de slag willen, raad ik aan om in een vroeg stadium met veel mensen en partijen zoals het UMU te praten om te kijken hoe je idee landt. Dit haalt je als wetenschapper uit de bubbel van onderzoek doen. Het leuke van dit soort samenwerkingen is dat je wordt gedwongen om continu na te denken over de vertaalslag en over de vraag van het publiek. Dit leidt tot heel veel inzichten voor je onderzoek.”
Het project is gefinancierd met een NWO-NWA grant Wetenschapscommunicatie 2024.
Dr. Mark Bos is docent en onderzoeker aan de faculteit Bètawetenschappen. Hij richt zich op (publieke) wetenschapscommunicatie en hoopt bij te dragen aan de ontwikkeling van bètastudenten op het gebied van wetenschapscommunicatie en public engagement.
Tekst: Marieke Verhoeven
Beeld: Roy Vermeij