Perspectief op: In toga op de barricade
Verschillende Utrechtse hoogleraren hebben in toga meegelopen in de klimaatprotesten op de A12. Mag dat? Wat zegt die vraag over de maatschappelijke rol van de wetenschapper?
In aanloop naar de A12-blokkades door Extinction Rebellion was er discussie onder wetenschappers: doe je wel of niet je toga aan? Een toga maakt ook iets los bij mensen, merkte Liesbeth van de Grift. “Toen wij met een groep hoogleraren in toga de snelweg op liepen, was er een aanhoudend applaus. Er was echt dankbaarheid dat wij zo zichtbaar vertegenwoordigers van de wetenschap waren”, vertelt ze.
Waarden en principes
Hoe kijkt het College van Bestuur van de Universiteit Utrecht naar het dragen van toga’s bij demonstraties? Rector Henk Kummeling zegt dat het bestuur het belangrijk vindt dat hoogleraren van de Universiteit Utrecht betrokken zijn bij urgente thema’s: “Wij moedigen deelname aan het publieke debat aan. Demonstreren in toga is een eigen keuze en verantwoordelijkheid. We gaan ervan uit dat mensen hier verantwoordelijk mee omgaan en deze keuze maken op basis van inhoudelijke affiniteit en expertise.” De rector is niet tegen het gebruik van een toga, maar stelt wel dat zo’n hoogleraar niet namens de Universiteit Utrecht spreekt en verwijst daarbij naar de code wetenschappelijke integriteit.
Geen snipperdag
Erik van Sebille hield tijdens de schoolstaking voor het klimaat op 15 september 2023 een toespraak, gehuld in een toga. “Voor mij is die staking geen snipperdag. Ik ben dan gewoon aan het werk. Door mijn toga ben ik herkenbaar als wetenschapper en laat ik zien dat ik voor de wetenschap sta. Uit veel wetenschappelijke literatuur blijkt dat het publiek juist verwacht dat als wetenschappers verontrustende data tegenkomen, ze de noodklok luiden”, vertelt hij.
Toen wij in toga de snelweg op liepen, was er aanhoudend applaus.
Wanneer je in een toga protesteert, neem je als wetenschapper een concreet standpunt in over wat goed beleid is. Liesbeth begrijpt dat je daar kritisch op kan zijn. “Maar ik denk dat ik op basis van mijn onderzoek kan laten zien dat de geschiedenis van klimaatverandering gekenmerkt wordt door het vooruitschuiven van problemen en oplossingen. Het is helemaal niet controversieel dat er nu ambitieus klimaatbeleid moet komen, dat staat ook in het IPCC-rapport. Een einde aan fossiele subsidies lijkt mij gewoon laaghangend fruit”, verklaart ze.
Dit is een ingekorte versie van een artikel dat eerder verscheen in van de Universiteit Utrecht.
Prof. dr. Liesbeth van de Grift is hoogleraar Internationale Geschiedenis in relatie tot het milieu bij de faculteit Geesteswetenschappen
Prof. dr. Henk Kummeling is rector magnificus van de Universiteit Utrecht
Prof. dr. Erik van Sebille is hoogleraar Oceanografie en Public Engagement bij de faculteit Bètawetenschappen
Tekst: Siem Buijsse