Veelgestelde vragen over het Zij-instroomtraject
Overweeg je om via het zij-instroomtraject direct als docent voor de klas te staan en dit te combineren met (betaald) werk? Op deze pagina vind je antwoorden op veelgestelde vragen over het Zij-instroomtraject (ZIB) van de Universiteit Utrecht. Je leest hier onder andere hoe je werken en leren kunt combineren, wat de toelatingsvoorwaarden zijn en hoe de subsidieregeling voor zij-instromers werkt.
1. Wat is een zij-instroomtraject?
Een zij-instroomtraject is een leer-werkroute voor mensen die vanuit een andere loopbaan leraar in het voortgezet onderwijs willen worden. Je combineert leren en werken: je geeft les op een school en volgt tegelijkertijd de opleiding. Je krijgt begeleiding van een coach of mentor op school en we passen je traject aan op jouw situatie en leerbehoeften. Ook leraren die al bevoegd zijn, kunnen via dit traject een extra bevoegdheid halen voor een ander vak.
2. Voor welke schoolvakken kun je het zij-instroomtraject volgen?
De Graduate School of Teaching biedt zij-instroomtrajecten aan voor de volgende schoolvakken:
Aardrijkskunde, algemene economie, biologie, Duits, Engels, filosofie, Frans, geschiedenis, godsdienst/levensbeschouwing, informatica, kunstgeschiedenis, maatschappijleer/maatschappijwetenschappen, muziek, natuurkunde, Nederlands, scheikunde, Spaans en wiskunde.
3. Voor wie is het zij-instroomtraject bedoeld?
Het zij-instroomtraject is voor iedereen die onbevoegd of onderbevoegd lesgeeft in het voortgezet onderwijs. Denk aan mensen die overstappen vanuit een andere baan, of leraren die een extra bevoegdheid willen halen. Je moet wel:
- Een geschikte vooropleiding hebben (zie vraag 5).
- Al een aanstelling hebben als eerstegraads docent.
4. Kun je ook deelnemen aan het zij-instroomtraject als je al een bevoegdheid hebt?
Ja, dat kan. Zo kun je als ervaren leraar jezelf verder specialiseren of je expertise binnen het onderwijs uitbreiden. Je kunt via het zij-instroomtraject:
- Een bevoegdheid in een ander vak halen, als je voor dat vak voldoende voorkennis hebt en dus aan de vakinhoudelijke eisen voldoet.
- Overstappen van een tweede- naar eerstegraads bevoegdheid, als je aan de vakinhoudelijke eisen voldoet.
5. Wat zijn de toelatingseisen voor het zij-instroomtraject?
Voor deelname aan het zij-instroomtraject gelden specifieke toelatingseisen, afhankelijk van schoolvak. De belangrijkste voorwaarden zijn:
- Wo-geschoold: je hebt een wo-diploma (bachelor en master óf doctoraal). Soms volstaat een hbo- of wo-bachelordiploma, met voldoende relevante ervaring.
- Relevante van de vooropleiding: je moet voldoende voorkennis hebben van het schoolvak waarin je les gaat geven (minimaal 120 ECTS aan verwante vakken).
- Geschiktheidsonderzoek: hiermee kijken we of je vakinhoudelijk en als docent geschikt bent. ٱھ̈Գپs in voorkennis kun je vaak via een schakeltraject of binnen het zij- instroomtraject wegwerken.
- Werkervaring: dit is niet altijd verplicht, maar relevante werkervaring kan bijdragen aan de toelaatbaarheid.
Wil je weten of je toelaatbaar bent? Dien dan een aanvraag in via .
1. Wat houdt het geschiktheidsonderzoek in?
Het geschiktheidsonderzoek is een verplicht onderdeel van het toelatingsproces voor het zij- instroomtraject. Dit onderzoek beoordeelt of je geschikt bent om binnen twee jaar zelfstandig voor de klas te staan. De uitkomst van het geschiktheidsonderzoek bepaalt welke scholing en begeleiding je nodig hebt. Het onderzoek bestaat uit:
- Portfolio: diploma's, cijferlijsten, relevante werkervaring en motivatie. Hiermee beoordelen we de vakinhoudelijke toelaatbaarheid.
- Assessment: een online interview, een lesbezoek en een nabespreking van deze les met een opleider van de UU en een ervaren docent.
* Je kunt ook vrijblijvend je zonder je meteen aan te melden.
2. Hoe meld je je aan voor het zij-instroomtraject?
Meld je aan via . Je vult eerst zelf het formulier in en daarna ontvangt je werkgever per e-mail ook een formulier. Vervolgens stuurt je werkgever dit formulier ingevuld en ondertekend terug naar ons. Als je vakinhoudelijk toelaatbaar bent, krijg je meer informatie over het assessment en de vervolgstappen
3. Kun je je aanmelden voor het zij-instroomtraject als je geen lesgeeft?
Nee. Je moet al een aanstelling hebben als docent in het vak waarvoor je de opleiding volgt. Aanmelding zonder medewerking van je werkgever is niet mogelijk.
4. Het is nu september en ik heb een baan als leraar in mijn schoolvak bemachtigd, maar die baan begint pas in februari. Kan ik me wel al aanmelden voor het zij-instroomtraject dat start in februari 2025?
Ja, zodra je een arbeidsovereenkomst gesloten hebt, kun je je aanmelden voor het zij-instroomtraject. Het is echter wel noodzakelijk dat je van tevoren één les kunt geven in het kader van het geschiktheidsonderzoek. Zie vraag 1.
1. Hoe pak je als onbevoegde docent het solliciteren op banen als leraar aan?
- Solliciteer sowieso gewoon op vacatures die online staan (zie bijvoorbeeld ), ook als er een bevoegdheid wordt gevraagd. Noem in je brief dat je bereid bent je baan met studeren voor bevoegd docentschap te combineren.
- Stuur open sollicitaties naar scholen.
- Gebruik je netwerk en vraag leraren die je kent of je een dag mee mag lopen, of eens mag komen praten op school.
Het verschilt per schoolvak hoe eenvoudig je een baan als onbevoegde docent vindt. Het is voor de tekortvakken (= vakken waar te weinig leraren voor te vinden zijn) makkelijker, dan voor de andere vakken.
2. Sta je meteen zelfstandig voor de klas?
Ja, zij-instromers staan direct zelfstandig voor de klas. Je werkt als docent op school en volgt daarnaast je opleiding. Je krijgt wel begeleiding op school en vanuit de opleiding. In sommige gevallen kunnen zij-instromers onder begeleiding lesgeven.
1. Hoeveel fte is minimaal nodig voor een zij-instroomtraject?
Er is geen vast minimum. Wel moet je:
- Voor de tweedegraads leerwerkperiode minstens 65 lesuren (van 50 minuten) geven in vmbo of onderbouw havo/vwo.
- Voor de eerstegraads leerwerkperiode minstens 60 lesuren in de bovenbouw geven.
Advies: werk maximaal 0,8 fte bij deeltijdstudie of 0,5 fte bij voltijdstudie. Soms is een kleinere aanstelling beter, bijvoorbeeld als je deficiënties weg moet werken.
2. Hoe ziet de begeleiding eruit?
Je krijgt begeleiding vanuit de opleiding én vanuit de school:
- Opleiding: begeleiding door opleiders, vakdidactici en studieadviseurs.
- School: een ervaren eerstegraads docent van jouw vak is je begeleider. Vaak is ook een schoolopleider betrokken. Je maakt samen met de school afspraken over hoe de begeleiding eruitziet.
3. Hoe lang duurt het zij-instroomtraject?
In principe duurt het traject twee jaar. Dit is de wettelijke termijn waarbinnen je het zij- instroomtraject moet afronden. Soms kan het sneller, bijvoorbeeld als je al een andere onderwijsbevoegdheid hebt.
4. Wat is ongeveer de studiebelasting van een zij-instroomtraject?
De studiebelasting hangt af van je programma en aanstelling. Over het algemeen omvat de studiebelasting:
1. Studie-uren:
- Voltijd: 20 tot 25 uur per week aan studie- en voorbereidingswerk, inclusief colleges, zelfstudie, opdrachten en toetsing.
- Deeltijd: 10 tot 15 uur per week aan studie- en voorbereidingswerk, waarbij het opleidingstraject wordt verdeeld over een langere periode, tot een maximum van twee jaar.
- ٱھ̈Գپ: studiebelasting is vaak hoger bij een vakinhoudelijke deficiëntie. Afhankelijk van de grootte van de deficiëntie is deeltijdstudie niet altijd mogelijk.
2. Werkuren:
- Lesgeven en bijbehorende taken: niet alleen het lesgeven, maar ook lesvoorbereiding en andere taken op school. Hoeveel tijd je hieraan kwijt bent hangt af van de aanstelling.
- Begeleiding en observatie: de tijdsinvestering voor lesobservaties, coaching- en begeleidingsgesprekken en andere gerelateerde activiteiten op de werkvloer varieert per zij-instromer.
5. Op welke dagen is er onderwijs?
De onderwijsdagen verschillen per fase van de opleiding:
- Maandag: Educatieve module (tweedegraads deel).
- Dinsdag: Eerstegraads deel.
Let op: vakken voor eventuele deficiënties volg je buiten de Graduate School of Teaching om. Deze cursussen zijn vaak onderdeel van het bachelor aanbod van de faculteit waar het schoolvak onder valt, Alfa4all of Bèta4all, en worden vaak op andere dagen gegeven.
1. Wat kost het zij-instroomtraject?
Het geschiktheidsonderzoek kost €2.600,-. De kosten voor het opleidingstraject hangen af van het totale studieprogramma. Het gaat om contractonderwijs, dus de kosten liggen hoger dan het we`elijk collegegeld.
2. Wat is de subsidie zij-instroom en hoe vraag je deze aan?
Werkgevers kunnen een subsidie van €25.000 aanvragen als ze een zij-instromer aannemen. Deze subsidie dekt o.a. het geschiktheidsonderzoek, opleiding, begeleiding en lesmateriaal. Voorwaarden:
- Je werkgever is een bekostigde vo-instelling in Nederland;
- Je bent in dienst als docent en volgt het traject als zij-instromer;
- Je stond in de afgelopen 2 jaar niet ingeschreven bij een lerarenopleiding (tenzij je die hebt afgerond).
Het schoolbestuur kan de subsidie aanvragen bij DUO zodra je met het traject bent gestart. Voor meer informatie over de voorwaarden en het indienen van een aanvraag, bezoek de .
1. Kun je ook via het zij-instroomtraject een tweedegraads lesbevoegdheid halen?
Nee, het is niet mogelijk om via het zij-instroomtraject een tweedegraads lesbevoegdheid te behalen. Wil je een tweedegraads bevoegdheid halen? Dan zijn er twee opties:
- : korte opleiding voor een beperkte tweedegraads bevoegdheid (vmbo en onderbouw havo/vwo). Hiervoor geldt een andere subsidie.
- Zij-instroomtraject in het hbo: via hogescholen kun je wel een tweedegraads bevoegdheid behalen.
2. Welke bevoegdheid ontvangt een zij-instromer na afronding van het traject?
Na afronding van het zij-instroomtraject ontvang je een eerstegraads lesbevoegdheid in het schoolvak waarvoor je bent opgeleid.
3. Krijg je een diploma na afronding van het traject?
Nee, je ontvangt geen universitaire graad. Wel krijg je een Getuigschrift Bekwaamheidsonderzoek als bewijs van je eerstegraads lesbevoegdheid. Daarmee mag je wel de titel doctorandus (drs.) voeren, als je dat recht hebt op basis van je vooropleiding.
1. Hoe kan ik me vooraf goed oriënteren op het zij-instroomtraject en een baan als leraar?
Een goede manier om te ontdekken of het leraarschap bij je past, is door mee te lopen op een school. Dat kan via Beleef de Klas van de Universiteit Utrecht of bijvoorbeeld door een dag mee te draaien met een leraar uit je netwerk of op je oude middelbare school. Tijdens zo’n dag krijg je een goed beeld van de dynamiek in de klas en op de gangen, en ervaar je hoe het is om met pubers te werken. Bedenk daarbij dat het vak niet alleen draait om de inhoud van je schoolvak, maar ook om de doelgroep: leerlingen van 12 tot 18 jaar. Beide aspecten zijn een belangrijk onderdeel van je werk als leraar.
2. Organiseren jullie voorlichtingsbijeenkomsten?
Ja, de Graduate School of Teaching organiseert meerdere keren per jaar voorlichtingsbijeenkomsten voor kandidaten die interesse hebben in het zij-instroomtraject. Bekijk het actuele aanbod.
3. Mijn vraag staat hier niet tussen. Bij wie kan ik terecht?
Mail ons:
- Voor praktische en inhoudelijke vragen: zib.gst@uu.nl.
- Voor persoonlijk advies: studieadviseur.gst@uu.nl.