Terugblik op vier jaar Learning Analytics
Deel 2: Effectieve inrichting in de instelling
De afgelopen vier jaar hebben we flink ingezet op Learning Analytics (LA) aan de Universiteit Utrecht (UU). Het doel van het LA project was om te onderzoeken wat de meerwaarde van LA voor het Utrechtse onderwijs kan zijn (zie deel 1 van deze blog), en om de faciliteiten te creëren die nodig zijn voor LA. In deze blog kijken we terug op hoe je LA effectief inricht in je onderwijsinstelling. Wat hebben we geleerd en wat nemen we mee naar de toekomst?
1. Alle neuzen dezelfde kant op krijgen
Ons eerste tip is: besteed véél tijd en aandacht aan die brede groep van stakeholders.
De eerste twee jaar hebben we nauwelijks LA-projecten in het onderwijs kunnen uitvoeren. We moesten eerst de randvoorwaarden creëren om verantwoord, veilig én breed gedragen met LA te kunnen starten. Dit heeft geleid tot onze LA roadmap, waarin we rekening houden met de onderwijskundige, privacy-, ethische en security-aspecten van LA.
Er zijn experts die adviseren om klein te beginnen met LA, bijvoorbeeld met een pilot in één cursus, om daarmee ‘management buy-in’ te genereren. Wij hoefden geen bestuurders te overtuigen, maar moesten juist mensen op de werkvloer verbinden die LA moeten omarmen, zoals de docenten, beleidsmedewerkers en onderwijsondersteuners.
Denk aan:
- Functioneel en systeembeheerders (ITS): onmisbaar voor een snelle technische implementatie van een LA initiatief.
- Onderwijsdirecteuren: zij kunnen LA breder uitrollen binnen een faculteit, en ruimte maken in het onderwijs om met LA te experimenteren en leren.
- Privacy officers: zij weten welke mogelijke ethische en juridische bezwaren of uitdagingen op de loer liggen. Als je hen in een vroeg stadium uitlegt wat het doel van LA is, kun je met deze bezwaren rekening houden en ze voorkomen.
2. Zorg voor voldoende ondersteuning voor eindgebruikers
Onze tweede tip is: richt je op één of twee grotere initiatieven waar je echt impact mee kunt maken.
Om LA succesvol te implementeren, heb je enthousiaste eindgebruikers nodig. Maar juist deze mensen hebben vaak een volle agenda. Daarom is het essentieel om stakeholders te betrekken die ervoor kunnen zorgen dat er voldoende tijd en middelen beschikbaar zijn om serieus met LA aan de slag te gaan, zoals onderwijsdirecteuren of onderwijsondersteuning.
In de praktijk blijkt dat we veel tijd kwijt zijn wanneer we LA initiatieven implementeren en testen. Ons LA-team heeft een groot deel van deze taken op zich genomen, maar dit is geen duurzame oplossing voor toekomstige projecten. Verwacht je als LA-team of onderwijsinstelling dat het bij jullie ook veel tijd zal kosten om LA te implementeren? Dan raden we aan om niet te veel LA-projecten tegelijkertijd op te starten.
3. Datavolwassenheid
Onze derde tip is om eerst een datavolwassenheidscheck uit te voeren van de instelling, voordat er een begin wordt gemaakt LA.
Een voldoende hoog niveau van data volwassenheid is een randvoorwaarde om LA goed in te kunnen zette. Is het datavolwassenheidsniveau nog niet toereikend? Zorg dan voor voldoende middelen en ondersteuning om dit te verbeteren, zodat LA opschalen een reëel doel is. Dit vraagt vaak om samenwerking tussen verschillende afdelingen. Begin dus op tijd het gesprek met alle betrokken partijen, zodat je de juiste mensen, middelen en faciliteiten op tijd op orde hebt. Het is dus ook belangrijk voor deze randvoorwaarde om veel tijd en aandacht te besteden aan de juiste stakeholders (zie les 1).
4. LA heeft meerdere aandachtsgebieden – waarvoor kiezen we?
Onze vierde tip is om je LA programma te verbinden aan strategische pijlers, om daarmee de kans op relevante en duurzame resultaten te vergroten.
Tijdens onze LA-pilots in de onderwijspraktijk werkten we intensief samen met docenten, studenten en studieadviseurs. Zij kregen een grote stem in het ontwerp van de uiteindelijke LA-oplossingen. Dit betekende dat we dashboards regelmatig en op verzoek aanpasten, afgestemd op de wensen van de eindgebruikers.
Bij opschaling is zo'n ad-hoc benadering niet haalbaar. De uitdaging is dus om een goede balans te vinden: enerzijds wil je oplossingen die schaalbaar en breed toepasbaar zijn, anderzijds moeten ze voldoende maatwerk bieden om echt bruikbaar en waardevol te blijven voor de eindgebruiker. Het is dus raadzaam om je op één of twee projecten te richten die de potentie hebben om voor een grote groep gebruikers relevant te zijn. De keuze voor specifieke projecten hangt af van het beleid van de instelling: op welke LA gebieden willen we blijvend investeren om daarmee ons onderwijs vooruit te brengen?
De volgende stap in Learning Analytics bij de UU
Na vier jaar werken aan LA binnen de UU hebben we veel opgebouwd en geleerd. We begonnen met het creëren van randvoorwaarden — beleid, organisatie (LA-roadmap), infrastructuur, datavolwassenheid — voordat we LA-projecten in het onderwijs uitvoerden. Belangrijk hierbij was het vroeg betrekken van de stakeholders, van onderwijsdirecteuren tot privacy officers.
Een succesvolle implementatie van LA vraagt visie én praktische ondersteuning, tijd, aandacht voor eindgebruikers en realistische verwachtingen. Ons advies is om klein te beginnen met een paar impactvolle projecten, in plaats van meerdere kleinere initiatieven.