ľ�ϸ���Ӱ��

ASReview groeit; niet alleen de tool maar ook de community eromheen. In mei zag ASReview LAB 2.0 het levenslicht, en er is nu ook een podcast waar je alle ontwikkelingen rondom ASReview kunt volgen.

Een vliegende start

De start van ASReview was allesbehalve doorsnee. Het begon met Rens van de Schoot die in volle vaart achter een lange onbekende aan rende, in de universiteitsgang. Die lange onbekende? Jonathan de Bruin. De missie van Rens? Iemand vinden die een goed idee kon omzetten in iets nog beters. Wat begon als een krabbel op de achterkant van een scriptie, groeide uit tot iets veel groters. – de opensourcetool voor AI-ondersteunde systematische reviews  – vulde razendsnel een enorme leegte in de onderzoekswereld. Inmiddels is ASReview op meer dan 700.000 computers wereldwijd geïnstalleerd. Van een bescheiden begin tot een van de succesvolste, en volgens sommigen heerlijk uit de hand gelopen projecten van de universiteit.

AI inzetten voor de wetenschap

Vandaag de dag staat ASReview zij aan zij met commerciële softwaregiganten in het vakgebied van systematisch literatuuronderzoek. Wat ASReview uniek maakt, is dat het platform open, transparant, reproduceerbaar is. En bovendien: het is gebouwd door een community van onderzoekers, programmeurs, studenten en professionals die geloven dat AI ten dienste moet staan van de wetenschap, en niet andersom.

Wat je samen bouwt, groeit verder dan je denkt

ASReview is nooit zomaar een tool geweest. Het is een ontmoeting van denkers uit allerlei disciplines en sectoren. Dataspecialisten, ontwikkelaars, informatiespecialisten, studenten, onderzoekers, (overheids)instellingen en andere mensen binnen en (ver) buiten de academische wereld. Wat hen verbindt, is niet alleen code, maar ook een gedeelde ambitie: opnieuw nadenken over hoe we kennis vinden en delen.

Die ambitie blijft niet binnen vier muren maar reist de hele wereld over, en laat zich zien in presentaties, workshops en echte gesprekken. Zo stapten vorig jaar onderzoekers Bruno Messina Coimbra en , samen met (toenmalige) studentbijdragers en Rutger Neeleman, het vliegtuig in: ! Ze hadden een duidelijke missie: het verhaal van ASReview delen en anderen de kracht van het platform zelf laten ervaren. Maar het bleef niet bij die ene reis. Door de jaren heen is Bruno uitgegroeid tot een rondreizende ambassadeur van het project. Van tot en , hij staat er, deelt, presenteert en verbindt onderzoekers uit alle hoeken van de wereld. En soms komt de community samen op één plek. Zoals bij de tweede editie van de , Italië. Een experimenteel idee uit Utrecht dat uitgroeide tot een beweging die de manier van samenwerken en screenen zichtbaar heeft veranderd.

Het screenathon-experiment

Het begon met een nieuwsgierige gedachte: wat als we het screenen voor systematische reviews samen zouden doen? In plaats van één onderzoeker die weken, soms maanden, duizenden artikelen doorspit, de krachten bundelen en het in een paar dagen voor elkaar krijgen?

In mei 2024 werd dat idee werkelijkheid. Elena Jalsovec en organiseerden de allereerste officiële Screenathon in Utrecht, waar meer dan 25 onderzoekers uit 10 Europese landen samenkwamen. In twee dagen tijd screenden ze ruim 12.000 publicaties, op locaties als de Domtoren en de Botanische Tuinen. Screenen werd iets gezamenlijks, bijna feestelijks. Maar vooral: het werkte. Zelfs zó goed dat ‘crowdscreening’ meer werd dan een leuke toevoeging. Het veranderde de manier waarop ASReview werd ingezet. Niet door simpelweg meer mensen op dezelfde titels te zetten, maar door het proces fundamenteel anders aan te pakken: ASReview verdeelt records slim over experts, vertrouwt op hun oordeel en gebruikt AI om het screeningproces voortdurend te sturen. Waar andere tools samenwerking inzetten om dezelfde papers door meerdere mensen te laten beoordelen, kiest ASReview voor versnelling door taakverdeling en vertrouwen. Toen LAB 2.0 ontwikkeld werd, was de keuze dan ook vanzelfsprekend: crowdscreening werd een essentieel onderdeel van het platform.

ASReview LAB 2.0: developed in dialogue

In mei 2025 was ASReview LAB 2.0 klaar voor lancering. Niet zomaar een software-update, maar een mijlpaal die de kracht van de hele community samenbracht. Actieve gebruikers, ontwikkelaars, machinelearningonderzoekers, vakexperts en studenten werkten samen aan wat ASReview zo sterk maakt: cocreatie in de volle breedte.

Studenten en gaven de interface een frisse en eigentijdse make-over. “Voor mij is eenvoud echt belangrijk”, vertelt Angie. “De interface is nu overzichtelijk, gebruikers kunnen makkelijk hun weg vinden.” Door hun jonge stemmen actief te betrekken bij de ontwikkeling, zorgt ASReview ervoor dat de tool toegankelijk en relevant blijft voor de onderzoekers van morgen.

Achter de strakke interface werd stilletjes de motor van ASReview opnieuw doordacht: het beslissingsmechanisme. Jelle Teijema, en Timo van der Kuil legden een slimmer fundament met nieuwe standaardmodellen die patronen effectiever herkennen en die sneller betere resultaten opleveren. Dankzij de integratie van een meertalig model ondersteunt ASReview nu meerdere talen. Daarnaast experimenteerden ze met krachtigere modelconfiguraties: zwaardere, geavanceerdere modellen die de grenzen verkennen van wat mogelijk is met machine learning in het screeningsproces. Het resultaat is een intelligentere, meer inclusieve tool, klaar om een bredere groep onderzoekers, onderwerpen en talen te dienen.

ASReview trainen en testen

Een belangrijke bijdrage kwam van : een grote, open toegankelijke verzameling van datasets uit systematische reviews met onderwerpen die variëren van geneeskunde tot onderwijs en sociale wetenschappen. Dankzij die brede scope kunnen onderzoekers uit allerlei vakgebieden ASReview trainen en testen op een manier die aansluit bij hun eigen werk. Dat maakt de tool flexibeler en breder inzetbaar, bijvoorbeeld door beleidsmakers. Zo gebruikt het RIVM de tool bij literatuuronderzoek naar thema’s als gedragswetenschap en infectieziekten.

Van nieuwsgierigheid naar betrokkenheid

ASReview wordt allang niet meer alleen omarmd door onderzoekers. Informatiespecialisten behoren inmiddels tot de meest actieve gebruikers, soms tot hun eigen verbazing. Zoals Felix Weijdema, vakspecialist bij de Universiteitsbibliotheek Utrecht, het zegt: “Ik was niet degene die onderzoekers adviseerde om ASReview te gebruiken, onderzoekers adviseerden ons." En dan zijn er de studenten. Sommige studenten sluiten aan voor hun scriptie, andere als student-assistent; veel van hen blijven hangen. Student-onderzoeker : “Door ASReview ontdekte ik niet alleen de kracht van active learning binnen systematische reviews, maar groeide ook mijn enthousiasme voor onderzoek en academische vernieuwing.”

Van Vici-beurs naar podcasts: wat klein begon, krijgt breed draagvlak

In 2024 ontving Rens een Vici-beurs van €1,5 miljoen om zijn werk aan de inzet van AI in de wetenschap verder uit te bouwen. Daarnaast werd het team genomineerd voor de prestigieuze Huibregtsenprijs. Ondertussen bouwen en testen ze samen verder. 

Door de jaren heen is ASReview uitgegroeid tot meer dan een opensourceproject. Het is een lerende, levendige community geworden van mensen die geven om hoe we kennis waarborgen, ieder met een eigen achtergrond, discipline en blik. Van informatiespecialisten tot machinelearningonderzoekers, van bachelorstudenten tot gezondheidsanalisten: ze werken zij aan zij.

Wil je weten wat zich allemaal afspeelt rondom ASReview? Luister dan de podcast: Inside ELAS.

Daar leer je de mensen achter de software kennen. In elke aflevering hoor je wat hen drijft, welke vragen hen bezighouden, en hoe het is om samen te bouwen aan een tool die blijft groeien, verrassen en uitdagen. Luister mee via of kijk de afleveringen op . Meer weten? Volg ASReview op , praat mee op , of en ontdek zelf hoe de toekomst van screenen eruitziet.