ľ�ϸ���Ӱ��

In de wetenschap is het gangbaar om binnen een vakgebied elkaar concurrerende theorieën tegen elkaar uit te spelen, totdat er één theorie overeind blijft. Universiteitshoogleraar en sociaal- en organisatiepsycholoog aan de Universiteit Utrecht Naomi Ellemers vroeg zich af of er in de wetenschap naast dit veel gehanteerde competitiemodel, ook ruimte was voor het tegenovergestelde: een coöperatiemodel. Ze sloot zich een weeklang op in een Amstelveens hotel met vier andere sociale wetenschappers om concurrerende theorieën op het gebied van sociale evaluatie te verenigen. Hun bevindingen over dit proces zijn beschreven in het wetenschappelijk tijdschrift . 

Ellemers legt uit dat wetenschappers nogal geneigd zijn om de theorie die ze aanhangen te allen tijde te verdedigen. “Over eenzelfde onderzoeksonderwerp kunnen daardoor door verschillende wetenschappers uiteenlopende waarnemingen gedaan zijn. En die worden allemaal gepubliceerd in gewaardeerde, wetenschappelijke tijdschriften. Onderzoekers willen elkaar vervolgens wel eens aanvallen. Dan wordt er bijvoorbeeld gezegd dat de ander iets verkeerds heeft gedaan, of dat de statistiek onmogelijk kan kloppen. Ik wilde bekijken wat er gebeurt als we ervan uitgaan dat we juist allemaal gelijk hebben.”  

Randvoorwaarden

Dus kwamen vijf sociale wetenschappers voor een week bijeen in een hotel om verschillende theorieën omtrent het onderzoek naar sociale evaluatie te verenigen. “Als je zoiets wilt laten werken, moet je wel duidelijke afspraken maken over de procedure”, vertelt Ellemers. “Allereerst moet er voldaan zijn aan twee randvoorwaarden: de onderzoekers moeten elkaar vertrouwen, en ze moeten oprecht nieuwsgierig zijn naar de theorie van een ander. Is dit alles er niet, dan hoef je niet eens aan deze procedure te beginnen om tot een consensus te geraken.” 

We koppelden personen los van standpunten: iedereen had gelijke inbreng.

Handvatten voor anderen

Ellemers en haar collega’s hebben verder dankbaar gebruik gemaakt van onder meer de psychologie van het onderhandelen, zoals bijvoorbeeld beschreven in het boek Getting to Yes: Negotiating Agreement without Giving in. "Als eerste stap besloten we de personen los te koppelen van de standpunten door af te spreken dat iedereen in principe gelijke inbreng zou hebben." In het PNAS-artikel benoemen de wetenschappers nog vier andere stappen om tot een consensus te kunnen komen: speel in op elkaars nieuwsgierigheid, boek meetbare vooruitgang, werk aan wederzijds voordeel, en wees je bewust van de nadelen van het alternatief. Dit alles om tot een nieuwe manier van wetenschap bedrijven te komen: niet concurreren, maar samenwerken.