UU-onderzoekers in het NRC over reïntegratie IS-strijders
Onze regering weigert nog altijd om Syriëgangers terug naar Nederland te halen. 28 oktober schreven prof. dr. Kees van den Bos (Psychologie), prof. dr. Beatrice de Graaf (Geschiedenis en Kunstgeschiedenis) en mr. dr. Pauline Jacobs (Rechtsgeleerdheid) in een voor het NRC over de angst die achter dit standpunt schuilgaat.
Waarom de regering ondanks de vele argumenten vóór het terughalen van Nederlandse IS-strijders toch voet bij stuk houdt, wijden De Graaf, Van den Bos en Jacobs aan angst voor zowel het electoraat (dat deze mensen het liefst zo ver weg mogelijk houdt) als het risico dat de terugkeerders vormen voor de Nederlandse samenleving. Maar wat kan wetenschappelijk onderzoek ons leren over hoe reëel deze angst is?
Is er op basis van ervaring en theorie al iets te zeggen over wat kan werken? In elk geval: Het herhaaldelijk aanbieden van informatie die ingaat tegen de culturele wereldbeelden van de extremist door vertrouwenwekkende gesprekspartners.
De sociale psychologie biedt handvatten om de situatie te begrijpen: uit onderzoek blijkt dat gearresteerde terrorismeverdachten last hebben van 'cognitieve dissonantie', of "stress die mensen ervaren als hun daden niet overeenkomen met hoe zij zichzelf graag willen zien, namelijk als een rechtvaardig persoon die het juiste doet." De verwachting is dat IS-strijders als onderdeel van dit verschijnsel hun gedrag zullen goedpraten. "Op grond hiervan moeten we dan ook concluderen dat het zeer waarschijnlijk is dat IS-terugkeerders – als ze niet in een lethargische depressie belanden – hun gedachtengoed nog fanatieker zullen verdedigen en navolgen. Inclusief de strijd met andersdenkenden.
Het risico is dus reëel, maar is niet opgelost met het huidige beleid. Daarvoor moeten wetenschappelijk onderbouwde programma's worden ontwikkeld die gericht zijn op het deradicaliseren en reïntegreren van terrorismegedetineerden. "Is er op basis van ervaring en theorie al iets te zeggen over wat kan werken? In elk geval: Het herhaaldelijk aanbieden van informatie die ingaat tegen de culturele wereldbeelden van de extremist door vertrouwenwekkende gesprekspartners." De mogelijkheden zijn er dus: nu moeten ze nog benut worden.