Klaas de Zwaan in Trouw over toverlantaarns

nam dr. Klaas de Zwaan (Media- en Cultuurwetenschappen) en zijn Belgische collega Evelien Jonckheere mee naar het Teylers Museum, waar een aantal toverlantaarsn zijn bewaard. Deze werden in de negentiende eeuw volop gebruikt, maar zijn nu grotendeels vergeten. Nederlandse en Belgische onderzoekers pleiten voor een heropleving van dit fascinerende instrument.

Drs. Klaas de Zwaan
Dr. Klaas de Zwaan

Hoe werkt dit antieke mechaniek precies? "De toverlantaarn is een projectietechnologie waarbij glasplaatjes vergroot worden geprojecteerd. Zie het als de voorvader van de beamer". Het voorwerp werd vooral gebruikt voor entertainment, vergezeld door een opvoering of show. De Zwaan: "Ja, en naarmate de populariteit en het gebruik steeg - gaandeweg de negentiende eeuw - werd het ook steeds vaker een instrument voor wetenschappers om hun lezingen levendiger te maken".

In zijn eigen onderzoek richt De Zwaan zich op het gebruik van de toverlantaarn in de Eerste Wereldoorlog, waarin het een propagandamiddel werd. Het onderzoek is deel van , een groot onderzoeksproject dat vanuit allerlei disciplines naar dit onderwerp kijkt. Het moeilijk kunnen verzamelen en plaatsen van materiaal is slechts één van de obstakels die de onderzoekers tegenkomen. Toch blijven ze optimistisch: hun uiteindelijke doel is het beschermen en terughalen van de toverlantaarn en zijn glasplaatjes. De Zwaan: "Ze zouden niet misstaan in een collegezaal in 2019".

Meer informatie