Deze wetenschappelijke lessen moeten oorlogsonderhandelaars in acht nemen
Wat zijn de belangrijkste uitgangspunten voor zinvolle en effectieve onderhandelingen over de oorlog in Oekraïne? Beatrice de Graaf en Kees van den Bos formuleerden in , samen met twee andere onderzoekers verbonden aan Adapt Academy, acht wetenschappelijke lessen voor westerse onderhandelaars.
Acht academische handvatten
De roep om met Poetin om de tafel te gaan zitten en zo mogelijk al pratend een eind te maken aan de oorlog in Oekraïne, klinkt steeds luider. Maar hoe onderhandel je met iemand die een rotsvast geloof lijkt te hebben in het eigen gelijk? Onderzoek vanuit de sociale en geesteswetenschappen naar onderhandelen in vijandige situaties, geeft volop handvatten. Onderstaande acht handvatten kunnen volgens de onderzoekers van Adapt Academy dan ook worden aangewend, mochten de NAVO en/of EU-landen de onderhandelingen met Poetin gaan leiden.
1. Zorg dat er überhaupt onderhandeld wordt
Het besef dat er – ondanks de oorlog – sprake is van wederzijdse afhankelijkheid tussen Poetin en het Westen, is van essentieel belang voor het tot stand komen van onderhandelingen. De westerse eensgezindheid en besef van economische belangen, zijn hierbij gunstige factoren.
2. Tijd is je vriend
Dat de Russische opmars – mede door het kranige Oekraïens verzet – vertraagd is, kan positief zijn voor de onderhandelingen. Een taaie en langdurige onderhandeling zorgt er namelijk dikwijls voor dat partijen hun inzet verlagen en is bovendien vaak bestendiger dan een snelle deal.
3. Stel je stevig op
Consistentie en vasthoudendheid aan wat (on)opgeefbaar is tijdens de onderhandelingen, zorgt in combinatie met zakelijkheid voor een stevige opstelling die noodzakelijk is voor een gevoel van gelijkwaardigheid.
4. Vergroot de taart
Het gevaar dat beide partijen denken dat verlies van de één automatisch winst voor de ander betekent, moet worden voorkomen door het speelveld te vergroten naar ‘human security’ voor de Oekraïners én Russen. Ook Poetin heeft geen belang bij een alles-of-nietsoorlog.
5. Verdiep je in de ander
Als onderhandelaars weten wat Poetin drijft en zich willen verplaatsen in hem, kunnen de onderliggende belangen worden ontdekt en eventuele alternatieve oplossingen worden gevonden.
6. Wees actief en assertief
Het principe van wederkerigheid en een oriëntatie op een gezamenlijke toekomst, werkt positief bij onderhandelingen. Het belonen van nagekomen afspraken en sanctioneren indien deze worden geschonden, is daarbij heel belangrijk.
7. Bied een eervolle aftocht
In discussie gaan met Poetins ‘geloofsartikelen’ kan contraproductief werken, omdat hij hier niet aan kan toegeven zonder gezichtsverlies te lijden. Het betrekken van een ‘neutrale’ derde onderhandelingspartij – die door beide partijen wordt geaccepteerd – is daarbij een beproefd recept in de diplomatieke arena.
8. Praat niet over de hoofden van Oekraïne
Bij gijzelingen zwijgen onderhandelaars in de gesprekken met gijzelnemers (lees: Rusland) zoveel mogelijk over de gegijzelden (lees: Oekraïne), aangezien dit de kans op extreem geweld juist vergroot.
Een uitgebreidere omschrijving van de acht wetenschappelijke lessen, is te lezen in het artikel op NRC via onderstaande link.