Imaginary lezingen Februari 2017
Reizende tentoonstelling
IMAGINARY is een reizende tentoonstelling die oorspronkelijk is gecreëerd door het wiskundige onderzoeksinstituut Oberwolfach in Zuid-Duitsland. Het is ontstaan in 2008 tijdens het Duitse "Jaar van de wiskunde", en is snel uitgegroeid tot een van de grootste reizende wiskundetentoonstellingen in de wereld, met meer dan 1 miljoen bezoekers in 29 landen en 120 steden.
Fascinerende beelden en experimenteren
De reizende tentoonstelling IMAGINARY toont fascinerende beelden van wiskundige patronen en laat de bezoekers op een laagdrempelige manier experimenteren met wiskunde. Zo kun je zelf proberen een lichtstraal te ‘bevriezen’, eenvoudig wiskundige formules omzetten in mooie afbeeldingen en aan de slag gaan met je eigen Penrose betegeling.
De tentoonstelling bracht van 7 t/m 24 februari 2017 de wiskunde tot leven in Utrecht. Via beelden, objecten en software liet IMAGINARY bezoekers kennismaken met wiskunde in haar volle breedte, kracht en schoonheid. Zowel de wiskundetentoonstelling als het aanvullende lezingenprogramma en rondleidingen voor schoolklassen waren gratis toegankelijk.
Lunchlezingen en klasbezoeken
Iedereen was van harte welkom om de tentoonstelling te bezoeken. Wiskundigen van de Universiteit Utrecht gaven daarbij lezingen over uiteenlopende onderwerpen. Verder konen schoolklassen uit de bovenbouw HAVO en VWO zich inschrijven om de tentoonstelling te bezoeken onder begeleiding van wiskundestudenten van de Universiteit Utrecht.
Lezingenprogramma
- Woensdag 8 februari, 12:30 - 13:00
Rob Bisseling: Wiskunde in Stijl: van Mondriaan tot matrix
De schilder Piet Mondriaan is voor velen binnen en buiten de kunst een grote inspiratiebron. Zijn bijzondere vlakverdelingen hebben een wiskundig karakter en zij blijken, ook jaren later, toepasbaar te zijn als principe bij de verdeling van data voor parallelle berekeningen op computers met meerdere processoren. In deze lunchlezing zullen we zien hoe een ijle matrix met een specifiek nul/niet-nulpatroon eerlijk en met minimale communicatie verdeeld kan worden over de processoren van zo'n computer om daarmee parallelle algoritmen sneller uit te kunnen voeren.
- Donderdag 9 februari, 19:15 - 20:00
Ferdinand Verhulst: De onvoorspelbaarheid van chaos en fractals​
Bij chaos denken we aan een grote hoeveelheid ongeordende dingen. Microscopisch kleine patronen zoals in fractals kunnen grote gevolgen hebben. Dat leidt bij chaos tot beweging die ongeordend of onvoorspelbaar is. We laten een dubbele slinger zien die onvoorspelbaar gedrag vertoont. Een afgegrensd verschijnsel als een slinger en zelfs een grootschalig verschijnsel als het weer kunnen we chaotisch beschrijven. Ook bij modellen voor het weer treden fractals op.
- Vrijdag 10 februari, 12:30 - 13:00
Martijn Kool: Krommen tellen: van de Griekse Oudheid tot zwarte gaten
Aftellende meetkunde houdt zich bezig met het tellen van meetkundige objecten (bijvoorbeeld krommen, zoals lijnen en cirkels) die aan bepaalde voorwaarden voldoen. Bijvoorbeeld het probleem van Apollonius: hoeveel cirkels raken aan drie gegeven cirkels in het vlak? Hoewel aftellende meetkunde een lange geschiedenis heeft, blijkt het ook een zeer actueel vakgebied met verbanden met theoretische natuurkunde en i.h.b. snaartheorie.
- Maandag 13 februari, 12:30 - 13:00
Abe Wits: Praten zoals Wilders: een analyse van taalgebruik in de tweede kamer
Taal is niet langer het domein van journalisten en taalkundigen. Met wiskunde kan taal objectief worden ontleed. We kijken naar 50 miljoen gesproken woorden uit de tweede kamer. De conclusies variëren van vanzelfsprekend tot verbazingwekkend; de PvdD praat over dieren, Zijlstra praat over "bodemdaling" en Wilders neemt als enige het woord "Spacecake" in de mond (tot 7 maal toe).
- Woensdag 15 februari, 13:00 - 13:30
Jan Hogendijk: Connecties tussen Utrecht en Isfahan: over zevenhoeken in een moskee
In 1995 heeft de gemeente Isfahan het ``Huis van Wiskunde’’ opgericht, onder andere om de prachtige mozaiekpatronen in de stad te bestuderen. We vertellen over de samenwerking met Utrechtse onderzoekers en studenten, en wisselen dit af met fotos van sprookjesachtig Isfahan, traditionele Perzische dichtkunst, en muziek.
- Vrijdag 17 februari, 12:30 - 13:00
Rogier Swierstra: Beleggingsrisico’s berekenen voor pensioenfondsen
- Maandag 20 februari, 12:30 - 13:00
Sjoerd Verduyn Lunel: Bouwsteen voor complexe systemen: de van der Pol vergelijking
Complexe systemen, denk aan een levend organisme, het klimaat, de economie of sociale netwerken, zijn een belangrijk onderwerp van studie. Een wiskundige ontrafelt complexe systemen, identificeert bouwstenen en probeert deze te doorgronden. Ik zal een voorbeeld geven van zo'n fundamentele bouwsteen en laten zien hoe kennis over deze bouwsteen bijdraagt aan ons inzicht over het gedrag van complexe systemen.
- Woensdag 22 februari, 12:30 - 13:00
Tristan van Leeuwen: Ik zie, ik zie, wat jij niet ziet -- de wiskunde achter de röntgenogen van superman
Voor een introductie over deze lezing: kijk . - Donderdag 23 februari, 19:15 - 20:00
: Vierkant en Verder
Dit gaat over mijn zoektocht om met getekende vierkante tegelpatronen interessante vlakvullingen te verkrijgen. Er zit geen expliciete wiskunde in, maar de resultaten onthullen wel wiskundig denken. Er is verwantschap met Arabische tegelpatronen en met het werk van Escher. Verschillende ontwerpen zijn uitgevoerd op keramiek borden, tegels en gedrukt op stoffen voor kleding.
- Vrijdag 24 februari, 12:30 - 13:00
Wilberd van der Kallen: Drie uurs klokken op de Rubik kubus
Je kunt de Rubik kubus slopen en dan zo in elkaar zetten dat hij niet meer op te lossen is. Om dit in te zien beplakken we de Rubik kubus met `drie uurs klokken’ en kijken dan naar `netto tijdsverschil’.
Meer informatie
Voor meer informatie, zie de website van