Wat als de universiteit inheemse gemeenschappen zou bekrachtigen?

Blog: Climate 木瓜福利影视 Express

Torsten Krause in de Colombiaanse Amazone

Inheemse gemeenschappen zijn van cruciaal belang voor klimaatadaptatie en de bescherming van ecosystemen. Hoewel er steeds meer erkenning is voor inheemse kennis en cultuur, worden inheemse grondgebieden ernstig bedreigd door klimaatverandering, ontbossing en gewapende conflicten. Hoe kan de universiteit overstappen van erkenning naar versterking van inheemse kennis en cultuur? , hoofddocent aan het Lund 木瓜福利影视 Centre for Sustainability Studies, wijst ons de weg.

Hoewel inheemse gemeenschappen slechts zes procent van de wereldbevolking uitmaken, beschermen zij meer dan een derde van 's werelds meest kritieke biodiversiteitsgebieden [1]. In het Amazoneregenwoud overlappen koolstofrijke gebieden in de regio sterk met inheemse grondgebieden, zo blijkt uit een recente . Torsten Krause werkt samen met verschillende gemeenschappen in het Colombiaanse Amazonegebied om het verband tussen  de lokale culturele normen en bestaansmiddelen en het regenwoud beter te begrijpen, met name de jacht op wilde dieren.. Hoewel Torsten al enkele jaren met de jagersgemeenschap werkt, blijft hun ongelooflijke kennis over het regenwoud hem fascineren: "Jagers zijn levende bibliotheken". Inheemse kosmologie en traditionele culturele normen, waarin bomen en dieren geesten hebben, zijn ook cruciaal om het regenwoud te beschermen. Een mythe over een mensenetende slang bijvoorbeeld, houdt jagers en vissers nog steeds weg uit gebieden die anders kwetsbaar zijn voor overmatig gebruik. "Voor de mensen in het Amazonegebied gaat het niet zozeer om 'niet aantasten', maar om het in stand houden van de wisselwerking tussen het regenwoud en de inheemse cultuur", legt Torsten uit.

Foto: Torsten Krause

Verdwijnende kennis, cultuur en gebieden

Maar de inheemse kennis en culturele praktijken in het Amazonegebied verdwijnen snel, net als elders in de wereld. Moderniteit en marktkapitalisme dringen snel door tot zelfs de meest afgelegen uithoeken van de wereld en veranderen de manier waarop mensen hun relatie tot de natuur zien. Inheemse vormen van jagen en wild vlees worden ook steeds meer gestigmatiseerd door veel natuurbeschermingsorganisaties en de overheid, en verliezen populariteit onder jongeren, legt Torsten uit. Daarnaast worden de ecosystemen waar inheemse gemeenschappen van afhankelijk zijn verwoest door de toenemende droogte en de daaruit voortvloeiende bosbranden in het Amazonegebied.  En klimaatverandering is slechts een van de vele bedreigingen. Illegale houtkap en mijnbouw, vaak uitgevoerd door criminele groepen, zorgen voor toenemende ontbossing en geweld tegen inheemse gemeenschappen. Voor Torsten werden zulke gewapende conflicten ineens heel tastbaar tijdens zijn eerste onderzoeksreis naar het Colombiaanse Amazonegebied in 2017. Zijn reis kwam plotseling tot stilstand door een onverwacht veiligheidsrisico. Voormalige guerrillastrijders en gewapende groepen strijden om schaarse hulpbronnen en belangrijke smokkelroutes [2].

Groeiende erkenning, maar is het genoeg?

Maar er is ook goed nieuws. De afgelopen jaren is de erkenning van inheemse kennis, cultuur en landrechten wereldwijd toegenomen. Inheemse gemeenschappen stappen steeds vaker naar de rechter om hun landrechten terug te krijgen en sterkere klimaatactie te eisen, met toenemend succes. Vorig jaar verklaarde het Hooggerechtshof van Brazili毛 de aanval op de landrechten van de inheemse bevolking als ongrondwettig  [3]. Het Intergovernmental Platform on Biodiversity and Ecosystem Services (IPBES) betrekt inheemse volken en lokale gemeenschappen actief bij hun wereldwijde evaluaties. De academische literatuur over inheemse kennis voor klimaatadaptatie en biodiversiteit breidt zich snel uit, en prijst hun lokale kennis en alternatieve waarden van de natuur. Hoewel deze ontwikkelingen hoopgevend zijn, is het slechts een eerste stap. Wetenschappers praten vaak alleen maar met inheemse gemeenschappen om inzichten te verzamelen, merkt Torsten, en laten hen achter met dezelfde problemen als waarmee ze hen hebben gevonden.

Hoe onderzoek inheemse kennis en cultuur nieuw leven kan inblazen

Inheemse gemeenschappen versterken vereist een heel andere aanpak: "We moeten af van deze 'extractieve' wetenschap en langetermijnsamenwerkingen en kenniscoproductie opbouwen", zegt Torsten. "Als je interviews afneemt, vertellen ze je alleen wat je wilt horen. Pas na lange tijd begin je het echte probleem te begrijpen." Dit vereist dat onderzoekers zich bescheiden opstellen, zich bewust zijn van hun positie en openstaan voor alternatieve realiteiten en kennisvormen. Terwijl  Torsten door de gemeenschap 'profe' wordt noemt, kort voor professor, blijft hij benadrukken: "als het op het regenwoud aankomt, ben jij de professor en ik de student." Torsten faciliteert samen met zijn promovendus en lokale onderzoekscollega's dialogen, participatieve cartografie en collectieve archivering. Op deze manier helpen ze lokale kennis over diersoorten te documenteren en duurzame traditionele jachtpraktijken nieuw leven in te blazen. "Natuurlijk schrijf ik ook artikelen", zegt Torsten. Maar dat is duidelijk niet zijn drijfveer om vaak terug te keren naar het Colombiaanse Amazonegebied.

Foto: Torsten Krause

De Climate 木瓜福利影视 Express is een blogserie waarin postdoctoraal onderzoeker Lisette van Beek schrijft over inspirerende voorbeelden van transformatief onderzoek en onderwijs, die ze tegenkomt op haar treinreis langs Europese universiteiten. De ecologische crisis, groeiende klimaatangst en toenemende sociale onrechtvaardigheid vereisen dat de universiteit haar rol heroverweegt. Elke maand verkent Lisette een 'wat als'-vraag, een inspirerend verhaal over hoe de universiteit anders zou kunnen zijn. Het project wordt gefinancierd door Pathways to Sustainability.