Corona blijft, dus we moeten nú werken aan een langetermijn plan
Manon Julicher in Trouw over langetermijn aanpak van een pandemie
Bij de corona-aanpak ligt de focus nog teveel op tijdelijke maatregelen. Dat verhindert de noodzakelijke visie op de langetermijn-aanpak van een pandemie. Daarvoor waarschuwt Manon Julicher, universitair docent bij de afdeling Staatsrecht, Bestuursrecht en Rechtstheorie van de Universiteit Utrecht .
Grote kans dat corona onderdeel van ons leven zal blijven. Experts verwachten bovendien dat corona snel gevolgd zal worden door een nieuwe pandemie. Hoog tijd dus om de nadruk op ad-hoc maatregelen tegen het licht te houden en nú het debat aan te gaan over maatregelen die we als samenleving structureel willen inzetten bij pandemieën. Mr. dr. Manon Julicher: ‘We moeten tijdig in gesprek gaan over welke maatregelen we op de lange termijn toelaatbaar vinden en hoe we die organiseren. Dat betekent dat we moeilijke vragen moeten stellen. Hoe lang is het houdbaar om telkens op en af te schalen met afstandsregels, mondkapjesplicht en evenementverboden? Hoe lang blijven we doorgaan met het eisen van vaccinatie- en testbewijzen? En gaan we dat ook bij andere ziektes toestaan?’
Gevaar van normaliseren 'status quo' ligt op de loer
De huidige testsamenleving en regels dwingen tot nadenken over de inrichting van onze toekomstige samenleving. Julicher: ‘Gaan we de huidige situatie, met QR-codes en het weigeren van toegang, de komende jaren terugzien in de samenleving? Nu we eenmaal weten hoe we snel een plaatselijke teststructuur kunnen optuigen, mag dit dan straks ook worden ingezet voor andere, minder gevaarlijke besmettingssituaties? En breiden we het tonen van bewijzen uit naar andere sectoren, zoals onze werkomgeving? Dat vinden we nu nog onwenselijk, omdat het te zeer raakt aan lichamelijke integriteit en privacy. Maar denken we daar na jaren van coronamaatregelen straks nog zo over? Verplicht afstand houden vonden we niet zo lang geleden ook nog iets uit een andere wereld.'
Anderhalf jaar geleden vonden we verplicht afstand houden nog iets uit een andere wereld.
Denk na over een permanente wet
We kunnen de discussie daarover daarom niet langer uitstellen. ‘Dat geldt ook voor het juridisch instrumentarium. Maatregelen worden nu opgelegd op basis van de Tijdelijke Wet Maatregelen Covid-19, die elke drie maanden moet worden verlengd. We zijn veel minder geneigd na te denken over de consequenties en invulling op langere termijn. Het gesprek, ook juridisch, over de grote gevolgen wordt zo omzeild. Terwijl er moet worden nagedacht over een permanente wet, die niet alleen van toepassing is op corona, maar ook op uitbraken van andere – nog onbekende – ziektes en mogelijke pandemieën in de toekomst.’
We kunnen de discussie over toekomstige maatregelen en wetgeving niet uitstellen tot 'na corona'.
In zijn meest recente ‘Stand van zakenbrief Covid-19’ wijst demissionair minister De Jonge het idee van structurele wetgeving echter van de hand. Wat hem betreft moet corona eerst voorbij zijn, voordat we gaan reflecteren over permanente wetten en maatregelen voor de lange termijn. Volgens Julicher is dat kwalijk, omdat dit te lang duurt. ‘En in de tussentijd verschuiven onze ondergrenzen. We vergeten hoe het was vóór corona en vinden bepaalde maatregelen steeds normaler.'
Daarom moeten we nú de discussie over structurele maatregelen aangaan. 'In het parlement, met debat over een permanente wet. En in de maatschappij. Doe dat niet pas ‘na corona’. Als we daarop wachten staat de volgende pandemie al voor de deur. Zonder dat het gesprek over de moeilijke vragen überhaupt op gang is gekomen.’