ľ¹Ï¸£ÀûÓ°ÊÓ

Onderzoeksproject: Sociaal en inclusief opdrachtgeverschap

Tom Huisjes onderzoekt sociaal en inclusief opdrachtgeverschap onder begeleiding van professor Elisabetta Manunza (UUCePP) en professor Frans Pennings (UU). Aanbestedingen worden van oudsher ingezet om sociaal beleid te stimuleren. Door ‘sociaal’ opdrachtgeverschap toe te passen in de verschillende fases van het inkoopproces van leveringen, diensten en werken kan de overheid tevens grote maatschappelijke doelstellingen, zoals inclusieve steden, stimuleren én realiseren. Het onderzoek wordt uitgevoerd in opdracht van de en in samenwerking met het van de gemeente Amsterdam. Huisjes’ doel is het onderzoeken van de mogelijkheden om het aanbestedingsrecht als instrument in te zetten om discriminatie te bestrijden en diversiteit en inclusiviteit te bevorderen.

Bij het integreren van sociaal beleid in inkoop- en aanbestedingsprocedures kunnen juridische spanningen ontstaan tussen sociale doelen en de aanbestedingsrechtelijke beginselen. Denk bijvoorbeeld aan het feit dat de aanbestedende dienst altijd het proportionaliteitsbeginsel in acht dient te nemen.

Het onderzoek bestaat uit twee delen. Deel I, betreffende negatieve maatregelen, focust op de vraag of een aanbestedende dienst een inschrijver, bijvoorbeeld een uitzendbureau, bij de selectiefase kan uitsluiten van aanbestedingsprocedures als blijkt dat die inschrijver discrimineert op de arbeidsmarkt, bijvoorbeeld op basis van afkomst. Noodzakelijk is hierbij om eerst te onderzoeken welke soort discriminatie de grondslag kan vormen voor uitsluiting en hoe een dergelijke schending van het gelijkheidsbeginsel kan worden aangetoond. Verder is het van belang om na te gaan welke eisen het bewijsrecht stelt en welke rol beginselen zoals hoor en wederhoor spelen.

Naast een dergelijk repressief beleid kan in het inkoop- en aanbestedingsbeleid ook een proactief beleid worden nagestreefd (Deel II). Het instrument van het aanbesteden onderscheidt zich van andere rechtsinstrumenten zoals subsidies en vergunningen door de rol van de gunningsfase. Tijdens deze fase – indien goed ingezet – kan de overheid inschrijvers uitlokken tot het indienen van de inschrijvingen zoals de gemeente dat wenst en kan er zo dus meer bereikt worden op het terrein van non-discriminatie, diversiteit en inclusiviteit. Ook het stellen van voorwaarden in de uitvoeringsfase kan tot meer inclusiviteit leiden. Hoewel een specifiek keurmerk niet mag worden vereist, kunnen keurmerken (zoals de ) wel een rol spelen bij het bevorderen van diversiteit en inclusiviteit. Op welke wijze en in welke mate dit kan gebeuren zal ook worden onderzocht.

Het onderzoek maakt deel uit van een breder onderzoek naar sociaal aanbesteden dat door Elisabetta Manunza wordt uitgevoerd én begeleid. Daaronder valt ook het promotieonderzoek van Gerrieke Bouwman over de organisatie van sociale diensten in Nederland in het licht van de Europese sociale markteconomie. Eerder, op 6 september 2019, promoveerde dr. ir. Niels Uenk op ‘Gemeentelijk opdrachtgeverschap in het sociaal domein – inzichten uit een landelijk live experiment’. Al deze (PhD-)onderzoeken vallen ook onder het onderzoeksprogramma RENFORCE en onder de UU HUB Social Entrepreneurship Initiative.