ľ�ϸ���Ӱ��

Dat communicatieproblemen en gedragsproblemen bij kinderen vaak samengaan, is vrij bekend. Deze twee problemen zijn in het verleden vaak afzonderlijk onderzocht. Hayo Terband, docent en onderzoeker gespecialiseerd in gesproken taal, vroeg zich af wat de causale relatie is tussen taal- en gedrag als het taalniveau van kinderen ‘niet toereikend’ is. Samen met onderzoekers uit onder andere de Sociale wetenschappen, ontving hij in 2016 een Seed Money Grant en ging aan de slag. Inmiddels is het tijd voor de data-analyse.

Op een basisschool in Lombok in Utrecht werd voor dit project van kinderen tussen vier en zes jaar data verzameld. Brigitta Keij, universitair docent Taalwetenschap, en nauw betrokken bij het onderzoek: “We hebben ouders en leerkrachten gevraagd een vragenlijst in te vullen over het gedrag van de kinderen in het dagelijks leven. Dat hebben we bij beiden gedaan omdat gedrag thuis en op school erg kan verschillen.” Daarnaast ontwikkelden de onderzoekers een spel voor de tablet waarmee communicatieproblemen konden worden ‘uitgelokt’. Terband: “De inspiratie hiervoor was een zogenaamd schermspel dat gebruikt is bij onderzoek naar en de behandeling van taalproblemen in de jaren tachtig, een soort zeeslagje. Daar kwamen toen interessante bevindingen uit die eigenlijk een beetje in de vergetelheid zijn geraakt.”

Interdisciplinair

Bijzonder aan het project is dat vanuit verschillende onderzoeksdisciplines is samengewerkt, uit de Taalwetenschap was dat – naast Terband en Keij - Hannah de Mulder, én uit de Sociale wetenschappen Loes Janssen, Josje Verhagen en Jolien van der Graaff. Keij: “Die combinatie was echt essentieel om goed naar de wisselwerking van communicatie en gedrag te kijken.”

Koud versus kauwt

In het onderzoek zijn verschillende aspecten onderzocht; klankonderscheiding, zinsverwerking, taalgebruikssituaties en de woordenschat van de kinderen. Keij: “In het spel hoorden de kinderen bijvoorbeeld ‘koud’ en ‘kauwt’. Wij onderzochten hoe kinderen dat waarnamen, ze moeten de subtiele verschillen kunnen horen om in het spel de goede keuze te maken, maar bijvoorbeeld ook ironie kunnen begrijpen.”

Minder vaardige taal, meer probleemgedrag?

“We hebben gekozen voor een school waar ook kinderen opzitten die tweetalig worden opgevoed”, vertelt Keij. “Zo konden we ook onderzoeken of een kind in de minder vaardige taal bijvoorbeeld meer probleemgedrag liet zien. Dan test je dus sec de relatie taal-gedrag, los van de persoonlijkheid van een kind.” Via een zelfontwikkeld coderingssysteem door de junior onderzoeker werd de gedragsreactie van het kind op het spel geregistreerd. Keij: “Dat kon zijn in de vorm van blij gedrag, negatief internaliserend gedrag, bijvoorbeeld verdriet, negatief externaliserend gedrag, bijvoorbeeld boosheid en frustratie, en tot slot nerveus gedrag. We hebben onder meer een correlatie gevonden tussen hoe een kind het in het spel doet en het gedrag: hoe meer problemen met taalbegrip tijdens het spel, hoe meer boosheid en frustratie een kind liet zien.”

Terband voegt toe: “Het is overigens niet zo dat kinderen die tegen minder problemen in het spel aanliepen meer positief gedrag laten zien. Maar meer problemen leiden dus wel tot een hogere intensiteit aan externaliserend gedrag. Dit lijkt misschien een open deur, maar dit is nooit echt op deze manier getest. Wat nu verder ook interessant is om te bekijken, is of we bepaalde soorten communicatieproblemen kunnen beperken.”

Relevante invalshoeken gecombineerd

Over dat er genoeg aanleiding voor verder onderzoek is en er interessante verbanden zijn gelegd, zijn de twee onderzoekers het roerend eens. Dankzij deze financiële impuls, de Seed Money Grant. “Anders was dit echt nooit gebeurd, deze combinatie, die heel relevant is.”

Welk tijdschrift?

De onderzoekers lopen nu echter wel tegen een ander probleempje aan, namelijk bij wat voor type wetenschappelijk tijdschrift het onderzoek ingediend kan worden. Terband: “Die wereld is nog niet zo ingericht op dit soort interdisciplinaire onderzoek, het zijn ófwel bladen in de Sociaal wetenschappelijke hoek, ofwel in de Taalwetenschap. Het wordt nu hopelijk het Journal of Experimental Child Psychology.”

Dynamics of Youth

'De wisselwerking tussen taal en gedrag' is een project van Dynamics of Youth, een van de vier strategische thema’s van de Universiteit Utrecht. Dynamics of Youth verbindt excellent kinder- en jeugdonderzoek uit alle zeven faculteiten, en zoekt het antwoord op een cruciale vraag voor volgende generaties: hoe kunnen we onze kinderen helpen bij hun ontwikkeling tot gebalanceerde individuen, die zich succesvol kunnen handhaven in een snel veranderende omgeving?