Wie leeft er duurzamer: jij of je grootouders?
Voor de van de Utrecht Science Week 2025, hebben we studenten en bezoekers op de campus de volgende vraag gesteld: Wie leeft er duurzamer - jij of je grootouders? Hun reacties leidden tot dieper nadenken over duurzaamheid tussen generaties, dus vroegen we experts om hierover een duit in het zakje te doen.
Zoals sommigen in de video hebben opgemerkt, zijn jongere generaties zich meer bewust van duurzaamheid dan ooit tevoren. Maar de impact die mensen hebben op de Aarde is sneller gegroeid in het afgelopen decennium dan in elke andere tijd in de afgelopen 12.000 jaar!
We weten het, maar we ondernemen geen actie...
Ecoloog Matthijs Schouten en milieu-advocaat Jessica den Outer geloven dat verlies van de verbinding met de natuur de reden is voor dit conflict. Om de Aarde te beschermen, moeten we die band herstellen - niet alleen met feiten, maar met gevoelens en wetten.
Als je geen natuur ervaart, hoe kun je dan ooit geraakt worden door haar schoonheid?
Onze voetafdruk is geëxplodeerd
“Als ik onze levens van tegenwoordig vergelijk met die van mijn ouders, is het verschil schokkend,” zegt Schouten, nu 72.
Zijn ouders hadden geen auto en vlogen niet, kweekten hun eigen eten, hergebruikten bijna alles en kochten zelden iets nieuws. “Duurzaamheid was toen geen concept. Mensen leefden simpelweg met wat ze hadden en kochten alleen wat nodig was.”
Vandaag de dag, zegt hij, heeft consumerisme onze relatie met de wereld veranderd van één van noodzaak in één van overdaad. “Als kind hadden we drie verschillende toetjes in de winkel. Nu loop ik een supermarkt in en zie ik 60 soorten yoghurt.”
Waarom kennis niet genoeg is
Als kind bracht Schouten hele dagen door in de natuur. Maar deze dagen lijken al lange tijd voorbij. “Veel Nederlandse kinderen komen zelden in aanraking met de wilde natuur,” zegt hij, zichtbaar aangedaan. “Als je geen natuur ervaart, hoe kun je dan ooit geraakt worden door haar schoonheid? Of verantwoordelijkheidsgevoel hebben voor haar aftakeling en lijden? Alleen feiten krijgen ons niet in beweging.”
Voor Schouten is het extreem belangrijk dat we onze verbinding met de natuur herstellen op ervarings- en emotioneel niveau. Maar net als een ongebruikte spier, vereist die verbinding opbouwen oefening.
Als de natuur rechten heeft, gaan we haar zien als een partner die moet worden beschermd en gerespecteerd.
De natuur een juridische stem geven
Volgens Jessica den Outer kan die band met de natuur ook juridisch worden versterkt. Ze is een toonaangevende expert in de Natuurrechtenbeweging, die vecht voor juridische erkenning van rivieren, bossen en ecosystemen.
“De wet kan veranderende waarden weergeven,” zegt ze. “Als de natuur rechten heeft, houden we op met haar te behandelen als eigendom en gaan we haar zien als een partner die moet worden beschermd en gerespecteerd. In landen waar deze wetten bestaan, krijgt de natuur een formele stem in besluitvormingsprocessen – en gemeenschappen en advocaten kunnen in actie komen om de natuur te verdedigen in de rechtszaal.”
Een nieuwe relatie met de natuur
Voor beide experts is het pad voorwaarts duidelijk. “De natuur juridische rechten geven, verschuift het narratief: de natuur is niet langer slechts een bron, maar een stakeholder. Die verschuiving inspireert meer mensen om erom te geven, actie te ondernemen en te spreken namens de natuur,” zegt Den Outer.
Schouten voegt hieraan toe: “Als we de niet-menselijke wereld als subject gaan zien, in plaats van als een object, leidt dat vanzelf tot compassie.”
In een tijdperk waarin we meer dan ooit weten hoe we duurzaam kunnen leven, gaat het niet om een ander ontbrekend feit over soorten die uitsterven. Wat we hard nodig hebben, is herstel van die band met de wereld om ons heen.
Drie simpele manieren om de verbinding te herstellen
Schouten stelt 3 oefeningen voor:
1.Voel de natuur: Kijk 10 minuten per dag naar iets dat niet door mensen is gemaakt: een boom, een vogel, een bloem, een steen… Plak er geen etiket op en oordeel er niet over. Ervaar het simpelweg. Kijk wat er gebeurt na een maand.
2. Parlement der Dingen: Kom samen met familie of vrienden. Speel een rollenspel als bomen, rivieren of insecten, en bespreek samen wat iedereen nodig heeft.
3. Rouw om de natuur: Sta op, doe je ogen dicht, en houd twee minuten stilte voor alle soorten die door ons toedoen zijn uitgestorven.
**Correctie (15 oktober 2025): Een eerdere versie van dit artikel weergaf de woorden van de geïnterviewde niet nauwkeurig. De citatie is aangepast en luidt nu: “Veel Nederlandse kinderen komen zelden in aanraking met de wilde natuur.”