Voedselhandel vergroot veerkracht bij klimaatverandering

Publicatie in PLOS ONE

Het wereldwijde handelsnetwerk voor voedsel vergroot de veerkracht tegen terugkerende klimaatschommelingen, zoals El Niño. Dit concluderen onderzoekers van de Universiteit Utrecht in een modelstudie, die ze publiceerden in het open access tijdschrift .

Food Trade
In een groeiende wereld staat voedselhandel centraal.

In een wereld waarin steden en bevolking alsmaar groeien, staat handel centraal in de voedselzekerheid. Maar de beschikbaarheid van voedsel wordt beïnvloed door klimaatschommelingen. Het is dus belangrijk om te begrijpen hoe handel en klimaat op elkaar inwerken en wat de impact ervan is op de voedselzekerheid. Onderzoekers van de Universiteit Utrecht ontwikkelden een model om te ontdekken hoe veerkrachtig een voedselhandelsnetwerk is tijdens terugkerende klimaatfluctuaties.

Concurrentie op voedselbronnen

Het model omvat een groot netwerk van knooppunten die met elkaar concurreren op de stroom van voedselbronnen. Om het effect van terugkerende klimaatvariabiliteit, zoals El Niño, na te bootsen varieert de hoeveelheid beschikbaar voedsel in het netwerk, zowel qua locatie als timing. Zo kan het gebeuren dat een deel van het netwerk een voedseloverschot heeft, terwijl een ander deel van het netwerk een tekort heeft. De wetenschappers simuleerden daarnaast hoe plotselinge veranderingen in voedselbeschikbaarheid door extreme omstandigheden, zoals droogte of een overstroming, zich door het netwerk verspreidde.

Food Trade Network
Onder invloed van klimaatschommelingen heeft een deel van het netwerk een voedseloverschot, terwijl een ander deel van het netwerk een tekort heeft.

Meer capaciteit

De resultaten laten zien dat handel ervoor zorgt dat mensen betere beschikking hebben over voedsel als deze verdeling van voedsel in het netwerk door klimaatfluctuaties ongelijk is. Zo is het tijdens een El Niño bijvoorbeeld in de VS en het zuidoosten van Zuid-Amerika ideaal om mais en sojabonen te verbouwen, terwijl dit in het noorden van China minder kan. Dit zorgt voor een tekort in China, en een overschot in de Amerikaanse werelddelen. Een goed verbonden handelsnetwerk zorgt ervoor dat dit gecompenseerd kan worden.

Hoe hechter, hoe efficiënter

De onderzoekers vonden ook dat een hechter netwerk zorgt voor een efficiëntere en gelijkmatigere verdeling van het voedsel onder de knooppunten. Door een kortere weg naar de voedselbronnen groeit op centrale knooppunten de bevolking meer dan in de afgelegen zones. Zo ontstaat er een competitief voordeel. En om diezelfde reden zijn centrale knooppunten ook weerbaarder tegen plotselinge veranderingen. Maar die vele verbindingen zorgen er ook voor dat een plotselinge verandering in een centraal knooppunt een negatievere impact heeft op de capaciteit van het hele netwerk. Dit was bijvoorbeeld het geval toen door droogte veel oogst in Rusland en Oekraïne mislukte en de wereldwijde graantoevoer inzakte.

Het mes snijdt aan twee kanten

“Dit model laat zien dat handel van uiterst belang is in het maximaliseren van de netwerkcapaciteit en het opbouwen van weerstand tegen terugkerende klimaatvariabiliteit”, vertelt , eerste auteur van de publicatie en Projectleider Voedsel bij Natuur & Milieu. “Maar voor handel tijdens plotselinge veranderingen door extreme gebeurtenissen zoals droogte of overstroming snijdt het mes aan twee kanten, afhankelijk van waar in het netwerk de verandering plaatsvindt.”

Hoofdauteur Brian Dermody van de Universiteit Utrecht voegt daaraan toe: “Meer dan de helft van de wereldbevolking woont in steden en is afhankelijk van handel. Het is dus van uiterst belang dat we onze kennis over de complexe interactie tussen verstedelijking, globalisering en klimaatverandering blijven ontwikkelen. Zeker op het gebied van voedselzekerheid en duurzaamheid.”