ľ�ϸ���Ӱ��

Veel patiënten geven de voorkeur aan milieuvriendelijke medicijnen, maar weten weinig over de milieuschade van geneesmiddelen. Dat blijkt uit onderzoek van de Universiteit Utrecht onder leiding van apotheker-onderzoeker Milad Sadreghaemy. De onderzoekers pleiten voor betere voorlichting, zodat patiënten bewuster kunnen kiezen en ook zicht krijgen op verspilling en kosten.

In een onderzoek van de Universiteit Utrecht blijkt dat meer dan de helft van de ondervraagde patiënten liever kiest voor een medicijn dat minder schadelijk is voor het milieu. Dit weegt voor hen zwaarder dan een lagere prijs of meer gebruiksgemak van een medicijn.

Ook laat het onderzoek zien dat groepen patiënten hier verschillend over denken en andere belangen afwegen. Tegelijkertijd geven opvallend veel patiënten aan dat ze beperkte kennis hebben over de milieueffecten van medicijnen.

Duurzaam, maar niet met medicijnen

“Wat mij echt verraste,” zegt Milad Sadreghaemy, “is dat veel mensen duurzaamheid belangrijk vinden in hun dagelijks leven, maar daar niet automatisch over nadenken als het om medicijnen gaat. Die kloof is precies waar we met dit onderzoek aandacht voor vragen.”

Bewuste keuzes, weinig kennis

Deelnemers aan het onderzoek maakten meerdere keren een keuze tussen twee fictieve medicijnen. De medicijnen waren qua werkzaamheid en bijwerkingen hetzelfde, maar verschilden in prijs, gebruiksgemak en milieu-impact. Uit de keuzes bleek dat duurzaamheid voor een grote groep patiënten zwaarder weegt dan kosten of gebruiksgemak. Tegelijkertijd gaf slechts een klein deel van de deelnemers aan goed te weten wat medicijnen in het milieu aanrichten.

Veel medicijnen, bijvoorbeeld diclofenac en antibiotica, belanden in het milieu en vormen daar een risico voor mens en dier

Volgens Sadreghaemy is het een gemiste kans dat die kennis vaak ontbreekt. Hij noemt als voorbeeld de pijnstiller diclofenac, een van de meest voorgeschreven medicijnen in Nederland. “Die stof blijft in het oppervlaktewater zitten en kan giftig zijn voor dieren. Ook antibiotica en medicijnen tegen kanker kunnen grote schade aanrichten. Als antibiotica in het riool terechtkomen, kunnen bacteriën daar ongevoelig voor worden. Daardoor werken antibiotica later minder goed. Dat is gevaarlijk voor iedereen.”

Duurzaamheid is niet zwart-wit

Wat het onderzoek volgens hem extra bijzonder maakt, is dat duurzame keuzes niet altijd logisch te voorspellen zijn. Mensen die in het dagelijks leven veel waarde hechten aan duurzaamheid, hebben niet altijd een voorkeur voor een milieuvriendelijk medicijn. En omgekeerd zijn er mensen die weinig ‘groen gedrag’ vertonen, maar wel bewust kiezen voor een middel met minder milieuschade.

Iemands koopgedrag in de supermarkt zegt nog niets over hoe diegene denkt over medicijngebruik

“Het laat zien dat duurzaamheid niet zwart-wit is. Iemands koopgedrag in de supermarkt zegt nog niets over hoe diegene denkt over medicijngebruik.”

Dat vraagt volgens de onderzoeker ook om maatwerk in voorlichting. “Niet iedereen is gevoelig voor dezelfde boodschap.”

Wijs ook op kosten en verspilling

Sadreghaemy vindt het belangrijk dat meer mensen weten wat medicijnen met het milieu doen. Dat geldt voor zorgverleners én voor patiënten.

Advies over duurzaamheid van medicatie is maatwerk. Iemand die zich zorgen maakt over de kosten, is juist meer gemotiveerd om verspilling te verminderen.

Maar dat is niet het enige. “Advies over medicatie moet je aanpassen aan de persoon tegenover je,” zegt hij. “Iemand die zich zorgen maakt over de kosten, is juist meer gemotiveerd om verspilling te verminderen. Dat komt ook het milieu ten goede.”

Medicijnen terugbrengen, net als batterijen

Een opvallende bevinding is ook dat de meeste deelnemers ongebruikte medicijnen wel willen terugbrengen naar de apotheek, maar in de praktijk nog veel medicijnen via het toilet of het afval in het milieu belanden.

Volgens Sadreghaemy zou duidelijke informatie op de verpakking kunnen helpen. “Waarom staat er niet gewoon op: breng dit terug naar de apotheek. Bij batterijen zetten we ook op de verpakking dat je ze moet inleveren. Dat zou bij medicijnen al enorm schelen.”

Duurzamere zorg

Sadreghaemy ziet het onderzoek als een begin van een grotere verandering naar duurzamere zorg.

De zorg kan groener én goedkoper worden. Dat kan met slimmer medicijngebruik en door medicijnen op een betere manier te maken.

“Als mensen weten wat medicijnen met het milieu doen, kunnen ze daar beter op letten,” zegt hij. “De zorg kan groener én goedkoper worden. Dat kan met slimmer medicijngebruik en door medicijnen op een betere manier te maken. Ik denk dat dat zeker kan in de toekomst.”

Teamprestatie

Het onderzoek werd uitgevoerd door een team van onderzoekers van de Universiteit Utrecht, die actief zijn op het gebied van farmaceutische zorg en duurzaamheid. Ze analyseerden de voorkeuren van duizenden medicijngebruikers die aangesloten zijn bij het Nederlandse Apotheek Monitoring Panel (AMP). Ze gebruikten daarvoor een zogeheten discrete choice-experiment. Bij deze methode kiezen deelnemers steeds tussen twee varianten van eenzelfde product met telkens wisselende eigenschappen. Op die manier kunnen de onderzoekers achterhalen welke eigenschappen mensen het zwaarst laten meewegen in hun keuze.

De resultaten zijn gepubliceerd in het vakblad British Journal of Clinical Pharmacology. De meeste deelnemers aan het onderzoek waren ouder dan zestig jaar. De onderzoekers hopen in een vervolgstudie ook jongere doelgroepen te betrekken, bijvoorbeeld studenten en jongvolwassenen.