ľ�ϸ���Ӱ��

Bij twee van de vijf door Technologiestichting STW gehonoreerde Perspectief onderzoekprogramma’s zijn Utrechtse onderzoekers betrokken. Een samenwerkingsverband van universitaire onderzoekers en bedrijven onder leiding van prof. Jan Tommassen (Biologie) van de Universiteit Utrecht, gaat technieken ontwikkelen om sneller nieuwe vaccins te vinden tegen bacteriële infecties. Ook prof. Henk Haagsman (Diergeneeskunde) van de Universiteit Utrecht is bij dit programma betrokken. Dr. Ben Erné (Scheikunde) is mede-aanvrager van het gehonoreerde programma om een techniek te ontwikkelen die veel meer recyclebare hightech materialen uit afvalstromen haalt. In totaal werden voor het Perspectiefprogramma 28 voorstellen ingediend.

Bac-Vactory: A Technology Center for Bacterial Vaccines

Programmaleider: Prof.dr. J.P.M. Tommassen (Universiteit Utrecht)
Deelnemers: Stichting Immuno Valley (Zoetis, Abera Biosciences, Merial, GlaxoSmithKline), Central Veterinary Institute, Radboud Universiteit Nijmegen, Radboud umc, Vrije Universiteit Amsterdam, VUmc, prof. H.P. Haagsman, Universiteit Utrecht

Bacteriële infectieziekten zijn vanwege antibioticaresistentie steeds moeilijker te bestrijden. Vaccinatie kan deze ziekten bij mens en dier voorkomen, maar de ontwikkeling van goede vaccins is kostbaar en tijdrovend. Daarom willen de onderzoekers hiervoor nieuwe technieken ontwikkelen. “In het programma Bac-Vactory richten wij ons op vier bacteriën, maar de technieken zullen in principe breed toepasbaar zijn op tal van bacteriën”, licht Jan Tommassen, hoogleraar moleculaire microbiologie van de Universiteit Utrecht, toe.

Nauw verwante bacteriën

In Bac-Vactory wordt uitgegaan van nauw verwante bacteriën die vergelijkbare infectieziekten veroorzaken bij mens en dier. Het ontwikkelingstraject voor dierenvaccins is namelijk sneller dan dat voor mensen. De verwachting is dat succesvolle formules voor dierenvaccins de introductie van vergelijkbare vaccins voor mensen tegen verwante bacteriën versnellen.

Intensive care

De onderzoekers richten zich binnen het programma op de bacterie Bordetella pertussis, die bij mensen kinkhoest veroorzaakt, en Bordetella bronchiseptica die bij varkens en honden tot soortgelijke ziekteverschijnselen leidt. “Door een complex aan oorzaken biedt het huidige vaccin tegen kinkhoest geen goede bescherming meer. Hiervoor is echt dringend een nieuw vaccin nodig”, aldus Tommassen. De andere doelwitten zijn Streptococcus pneumoniae en Streptococcus suis, die respectievelijk bij mens en dier longontsteking en nog ernstigere invasieve infecties, zoals hersenvliesontsteking en sepsis, veroorzaken. “Jaarlijks belanden alleen al in Nederland 2.500 mensen op de intensive care vanwege een invasieve infectie met deze bacterie. Ook hiertegen moet dus echt iets gebeuren.”

Voor het programma is in totaal 3 miljoen euro beschikbaar, waarvan 2 miljoen uit het Perspectief Programma van Technologiestichting STW en 1 miljoen van de deelnemende bedrijven.

Innovative Magnetic Density Separation for the optimal use of resources and energy

Programmaleider: Prof.dr. P.C. Rem (Technische Universiteit Delft)
Deelnemers: Urban Mining Corp, Didde Magnetic Engineering, Radboud Universiteit Nijmegen, Technische Universiteit Eindhoven, Universiteit Twente, dr. B.H. Erné, Universiteit Utrecht

Doel van dit programma is het ontwikkelen van een techniek om high-tech materialen uit afvalstromen te halen. Afvalstromen bestaan uit meer dan honderd verschillende hightech materialen, die vaak in producten zijn toegepast als dunne draadjes, folies of andere fijne structuren. “Als we onze doelstellingen halen, biedt dit belangrijke nieuwe mogelijkheden in de recycling van materialen, met de bijbehorende besparingen aan grondstoffen en energie”, aldus dr. Ben Erné van de Universiteit Utrecht, expert op het gebied van de colloïdchemie en fysica van magnetische vloeistoffen.

Magnetische dichtheidscheiding

De techniek die de onderzoekers gaan toepassen is magnetische dichtheidscheiding (MDS), een bijzondere vorm van drijf-zink-scheiding. In dit geval verzamelen deeltjes zich op een specifieke hoogte in een magnetische vloeistof, al naar gelang de dichtheid van het materiaal. MDS is een goedkope en energie-efficiënte scheidingstechniek die speciaal geschikt is voor fijne deeltjes.

Besparen van grondstoffen en energie

De technologische ontwikkeling van MDS gaat op dit moment erg snel. Door de samenwerking in dit programma kan een wezenlijke stap worden gezet in de verdere ontwikkeling van MDS als recyclingtechniek voor hightech materialen – en daarbij in het besparen van grondstoffen en energie.

Voor dit programma is 3 miljoen euro beschikbaar, waarvan 2 miljoen afkomstig is uit het Perspectiefprogramma van Technologiestichting STW en 1 miljoen van de betrokken bedrijven.

Perspectief voor topsectoren

De vijf gehonoreerde onderzoeksvoorstellen zijn geselecteerd binnen het financieringsprogramma ‘Perspectief voor de topsectoren’ van Technologiestichting STW. Dit programma daagt wetenschappers uit samenwerkingsverbanden aan te gaan met private partijen, om gemeenschappelijk innovatief onderzoek op te zetten dat aansluit bij de topsectoren. In totaal draagt STW 16 miljoen euro bij en de bedrijven 8 miljoen euro.

Life Sciences en Sustainability

Het ontwikkelen van technieken om sneller nieuwe vaccins tegen bacteriële infecties te vinden is een voorbeeld van onderzoek binnen Public Health, dat valt onder het strategisch onderzoeksthema van de Universiteit Utrecht. De ontwikkeling van MDS om high tech materialen uit afvalstromen te halen voor recycling, is een voorbeeld van het onderzoek binnen Future Energy & Resources van het strategisch onderzoeksthema van de Universiteit Utrecht.