ľ�ϸ���Ӱ��

Ecologie en economie worden vaak gezien als belangen die elkaar uitsluiten. Ten onrechte, stelt prof. René Boot, voorzitter van de Utrechtse en Directeur van Tropenbos International. Dit unieke samenwerkingsverband van vier maatschappelijke organisaties, drie onderzoeksgroepen en twee bijzondere leerstoelen van de Universiteit Utrecht combineert onderzoek, onderwijs en valorisatie naar de functies en de waarde van natuurlijke ecosystemen. “Tot nu toe hebben we nog een stukje welvaart teruggekregen voor het inleveren van natuur. Maar de grens is wel bereikt. Als we niet meer rekening gaan houden met de diensten die ecosystemen leveren, gaat dat weer ten koste van onze welvaart”, aldus Boot.

Het begrip Ecosystem Services wordt al zo’n dertig jaar gebruikt voor de diensten die de natuur levert aan onze samenleving. Dat blijken er vaak meer dan mensen zich realiseren. Bossen leveren hout en andere waardevolle producten, houden CO2 vast, spelen een rol in de waterhuishouding van een gebied, en bieden onderdak aan een rijke biodiversiteit die op haar beurt bijdraagt aan het verminderen van ziekten en plagen in aangrenzende landbouwpercelen, geeft Boot als voorbeeld. “Onderzoekers op het gebied van Ecosystem Services proberen inzicht te krijgen in de waarde of het belang van ecosystemen die deze diensten leveren, omdat dit kan helpen mensen ervan te overtuigen dat het goed is deze ecosystemen te behouden. Politici spreken inmiddels al over ecosystemen als natuurlijk kapitaal.”

Ingewikkeld samenspel

Ecosystemen worden gevormd door een ingewikkeld samenspel van levende organismen – waaronder mensen - en hun leefomgeving. “Dat is een complex systeem met veel onderlinge afhankelijkheden. Daarom is het belangrijk met onderzoekers uit verschillende disciplines samen te werken en kennis te delen met organisaties die werken aan de instandhouding en het duurzaam gebruik van ecosystemen. Zo is het idee voor de Academy of Ecosystem Services ontstaan”, vertelt dr Marijke Kuijk van het Institute of Environmental Biology van de faculteit Bètawetenschappen. Zij nam samen met dr. Pita Verweij van het Copernicus Instituut of Sustainable Development van de faculteit Geowetenschappen het initiatief tot de oprichting van de Academy.

Kennis toegankelijker

“Wij werken science based, dus wij kennen de betrokken onderzoeksgroepen al langer”, vertelt dr. Natascha Zwaal van het WNF. “Maar deze bundeling en coördinatie maakt de kennis voor ons een stuk toegankelijker.” Naast het Wereld Natuur Fonds zijn de Stichting Tropenbos International, de Stichting Prins Bernhard Leerstoel en de Stichting Trésor bij de Academy of Ecosystem Services aangesloten. De betrokken onderzoeksgroepen van de Universiteit Utrecht zijn Ecology and Biodiversity van Bètawetenschappen en Environmental Sciences en Energy and Resources van Geowetenschappen. Daarnaast maken de bijzondere leerstoelen Duurzaam Bosbeheer en de Prins Bernhard Leerstoel voor Internationale Natuurbescherming deel uit van de Academy.

Valorisatie

Ook voor de universitaire onderzoekers heeft de intensievere samenwerking met de maatschappelijke organisaties een meerwaarde. Boot: “In toenemende mate moeten wij bij onderzoeksvoorstellen aangeven wat de mogelijkheden voor valorisatie zijn. Door onze samenwerking is die relevantie-check nu ingebouwd. Bovendien dragen alle partners bij aan het onderwijs, wat voor studenten en promovendi een grote meerwaarde is. Veel studenten willen graag stage lopen bij een organisatie die onze kennis in de praktijk brengt. Dat is nu gemakkelijker te realiseren.”

Panda

Dat bepaalde ecosystemen niet alleen beschermd moeten worden om de panda of de tijger in leven te houden, dringt ook buiten de universiteit en natuurbeschermingsorganisaties steeds meer door. “We beginnen te merken dat menselijke leefgebieden en de voedselvoorziening in gevaar kunnen komen, omdat functioneren van een bepaald ecosysteem onder druk staat, en daarmee het vermogen ecosystemen diensten te leveren. De enorme hitte en droogte in Sao Paolo bijvoorbeeld, is deels te wijten aan de ontbossing in de omgeving van de stad. In het algemeen geldt dat bossen een belangrijke buffer zijn voor veranderingen. Het is dan ook te hopen dat op de klimaattop in Parijs afspraken worden gemaakt om grootschalige ontbossing tegen te gaan”, besluit Boot.

Sustainability

De  is een voorbeeld van de samenwerking binnen Water, Climate & Ecosystems, dat deel uitmaakt van het strategisch onderzoeksthema  van de Universiteit Utrecht.