ľ�ϸ���Ӱ��

Sybe de Vries is naast zijn werk als hoogleraar Economisch Publiekrecht ook rechter-plaatsvervanger bij de Rechtbank Rotterdam in de sectie bestuursrecht. Daar ziet hij overheden, lobbygroepen, burgers en topadvocaten uit het bedrijfsleven. En soms is een uitspraak dan toch nog verrassend.

Wat voor zaken doe je doorgaans?

"Zaken waarin particulieren, bedrijven of organisaties tegenover de overheid en bestuursorganen staan. Denk aan een bedrijf dat een boete heeft opgelegd gekregen van de Autoriteit Consument & Markt (ACM) en het daar niet mee eens is. De zaken hebben vaak te maken met mededinging, oneerlijke concurrentie, aanbestedingen. Het consumentenrecht komt er vaak bij kijken, maar ook Europees recht, mijn specialisme. Ik heb bijvoorbeeld een zaak behandeld waarin alle grote telecomaanbieders voor de rechter kwamen vanwege misleidende reclame. Ik vind het leuk om regelmatig aan mijn studenten heel concreet te kunnen vertellen hoe het EU-recht dagelijks komt kijken bij het werk van een rechtbank in Rotterdam."

Welke rechtszaak heeft veel indruk op je gemaakt?

"Dat zijn er meerdere, om heel verschillende redenen. Ik ben wel eens rechter-plaatsvervanger geweest bij een relatief kleine zaak, waarbij een uitbater van een sportcentrum tegenover een kleine gemeente stond. Hij en zijn vrouw kwamen in de problemen omdat de gemeente ook een eigen sporthal uitbaatte, die concurreerde met hun bedrijf, je kon er sporten tegen een lager tarief. De gemeente had de eigen sporthal aangemerkt als “algemeen belang”. Eén cru moment, dat me bijstaat uit die zitting is de confrontatie tussen het echtpaar ondernemers dat met groot verdriet de broodwinning in rook zag opgaan enerzijds en de gemeente die probeert het algemeen belang te beschermen anderzijds." 

"Een andere zaak die me nog heel helder voor de geest staat is een zaak waarin de Nederlandse Spoorwegen door de ACM beschuldigd werden van het misbruik maken van een machtspositie in een aanbestedingsprocedure van een spoorlijn in Limburg. Voor die zaak was landelijk gezien heel veel belangstelling, zowel in de pers als bij het grote publiek. Naast advocaten waren economen tijdens de zitting aanwezig. Het bijzondere van die zaak is dat je geneigd bent te denken: natúúrlijk heeft NS een economische machtspositie, nadat ze jarenlang de enige spoordienstaanbieder waren. Maar tóch kon dit uiteindelijk niet voldoende bewezen worden in deze zaak. ACM had geen onderzoek gedaan naar de voorwaarden waaronder de Staat de concessie voor het Hoofdrailnet aan NS heeft verleend. Wat ik mooi vind, is dat de ‘feitelijke omstandigheden’ een rol spelen. Die afweging maken, is het boeiende van het werk als rechter-plaatsvervanger."

Een spannende zaak, vind ik die over sjoemelsigaretten. We hebben vragen hierover gesteld aan het Europees Hof van Justitie en ik ben heel benieuwd hoe dat nu verder gaat.

"Een recente zaak die ik persoonlijk leuk en spannend vind, gaat over sjoemelsigaretten, vooral ook omdat die momenteel door het Europees Hof van Justitie bekeken wordt. Ik ben heel benieuwd hoe dat nu verder gaat. 
Van belang is de meetmethode van schadelijke stoffen in de sigaretten. In Nederland en in heel Europa gebruiken we de ISO-methode. Maar tegenstanders daarvan zeggen dat de zogenoemde Canadian Intense-methode nauwkeuriger is. Wij hebben als rechtbank onder meer aan het Europese Hof gevraagd welke meetmethode moet worden toegepast, of de huidige ISO-meetmethode voldoet en of de ISO-methode überhaupt wel gebruikt mag worden omdat die wellicht onvoldoende uitstoot aan schadelijke stoffen rapporteert. Het was vooral uitdagend om goede vragen te formuleren die we naar het Europees Hof in Luxemburg konden sturen, ook gezien de maatschappelijke gevolgen." 

Omdat ik ook docent ben, kan ik een bijdrage kan leveren aan klare taal in de rechtbank.

Wat brengt het werk als rechter-plaatsvervanger je, in je academische leven, en vice-versa?

"Ik vind het ontzettend leuk om te doen, al kost het heel veel werk en tijd. Uiteraard brengt het mij verdieping, intellectuele uitdaging, een leuke omgang met zeer bekwame collega’s van de rechtbank en een levendige toepassing van het recht in de praktijk. Wat ik ook merk is dat ik als docent een bijdrage kan leveren aan klare taal in de rechtbank. Mijn ervaringen uit het lesgeven, kunnen, denk ik, mij en mijn collega’s helpen om begrijpelijke uitspraken te schrijven en om hoofd- en bijzaken te onderscheiden. Dat moet ik ook doen als ik college geef aan studenten en dit pas ik toe in de rechtbank. Zinnen van vijf of zes regels in een vonnis, moeten vermeden worden. Mensen moeten een vonnis goed en volledig kunnen begrijpen. Maar dit is overigens niet altijd makkelijk. En mijn kennis en ervaring op bepaalde terreinen van het Economisch Publiekrecht komen ook goed van pas."

Er zijn opdrachten die ik afsla als wetenschapper, omdat ik het onderwerp heb behandeld in de rechtbank. Je moet oppassen voor belangenverstrengeling en vooringenomenheid.

Zijn er zaken die je liever niet doet?

"Nee, maar er zijn wel andere klussen die ik als wetenschapper niet meer doe, sinds ik rechter-plaatsvervanger ben. Ik kreeg van een Europese anti-rooklobby de vraag om een onderzoek te doen. Dat sla ik af, sinds de zaak met de sjoemelsigaretten.  Ik ben bijvoorbeeld ook in het verleden rechter-plaatsvervanger geweest bij een zaak over een fusie van ziekenhuizen en dan publiceer ik niet over de toepassing van het mededingingsrecht op het terrein van de gezondheidszorg. Je moet oppassen voor belangenverstrengeling of vooringenomenheid. 
Die zaak met de ziekenhuizen vond ik trouwens behoorlijk ingewikkeld. Doe je er goed aan om deze fusie goed te keuren of niet? Het recht op goede zorg raakt zó direct aan mensenlevens. Dat is zeker ook iets dat veel indruk op me heeft gemaakt."  

Hoe lang wil je er nog mee doorgaan?

"Die vraag stel ik mezelf ook wel eens na 7 jaar.  Ik voel wel de druk van de bezuinigingen die er geweest zijn op de rechtspraak. Soms worden er drie tot zes verhuisdozen aan dossiers bij me afgeleverd voor een zitting en kan ik het bijna onmogelijk allemaal op tijd meer lezen. Dat baart me wel eens zorgen. Die zorgen heeft iedereen in dit vak. Je wil een goed afgewogen uitspraak doen. Wegen de nadelen van deze nevenfunctie op, tegen de voordelen? Voorlopig ga ik door, want ik vind het nog steeds heel boeiend en leuk en waardevol werk."