Socioloog Tim Immerzeel brengt klimaatverandering in de klas
Van docent maatschappijleer naar onderwijsontwikkelaar klimaatverandering (en weer terug)
Klimaatverandering. Iedereen is ermee bezig. Ook op de middelbare school. Toch? Socioloog Tim Immerzeel van de Universiteit Utrecht werkte na zijn promotieonderzoek enige jaren als docent maatschappijleer en -wetenschappen in het voorgezet onderwijs. “Klimaatverandering leek mij het meest relevante maatschappelijk vraagstuk. Maar het bleek niet voor te komen in het curriculum.” Dat moest anders. Immerzeel ontwikkelde , een platform waarop elke docent maatschappijleer en -wetenschappen kant-en-klaar lesmateriaal over klimaatverandering kan downloaden.
Immerzeel was na zijn promotieonderzoek even postdoc, maar hij realiseerde zich rap dat hij meer met de praktijk wilde. Zo werd de onderzoeker bevoegd docent maatschappijleer en -wetenschappen. Immerzeel kon als docent beginnen op een middelbare school in Rotterdam. Daar ondervond hij de karige aandacht die klimaatverandering kreeg binnen het vak. “Het werd wel enigszins behandeld bij aardrijkskunde, maar niet als maatschappelijk vraagstuk.”
Opzetten landelijke minor
Na enige jaren in het voortgezet onderwijs kwam Immerzeel weer in contact met hoogleraar Sociologie Tanja van der Lippe, zijn promotor van weleer. “Ze had net de Stevinpremie gekregen. Tanja was op zoek naar iemand die de verbinding wilde maken tussen sociologie en klimaatverandering. Dat was iets voor mij.”
Immerzeel ruilde het voortgezet onderwijs in voor een baan bij de universiteit waar hij de afgelopen tweeënhalf jaar als onderwijsontwikkelaar en docent onder meer bezig is geweest met het opzetten van een landelijke minor. “Die staat, en kan gevolgd worden door alle studenten die geïnteresseerd zijn in de sociologische perspectieven op klimaatverandering.” Binnen de minor bestuderen studenten onder andere de complexe paradox hoe het mogelijk is dat de impact van klimaatverandering dreigend is, terwijl er nog steeds beperkte actie wordt ondernomen om klimaatverandering tegen te gaan.
“Dan moet klimaatverandering erin!”
Op de schop
Een jaar of twee geleden hoorde de Utrechtse socioloog dat het curriculum voor maatschappijleer op middelbare scholen op de schop ging. Als voormalig docent en huidig onderwijsontwikkelaar riep Immerzeel direct: “Dan moet klimaatverandering erin!” Ondanks Immerzeels inspanningen op dit vlak is er binnen het schoolvak nog altijd weinig aandacht voor dit maatschappelijk vraagstuk. “Daarom hebben we, om het docenten maatschappijleer makkelijker te maken, Klimaatwijzer ontwikkeld. We bieden op onze website kant-en-klaar lesmateriaal voor docenten maatschappijleer.”
Terug naar de middelbare school
De lessen die nu te downloaden zijn op Klimaatwijzer, zijn veelal uitgedacht en uitgewerkt door Immerzeel, zijn collega Laura van Diermen en studentassistenten. Ze zien dat de lessen regelmatig hun weg vinden naar schoollokalen. “Vooral de basisles is veel gedownload. En die over ook.” Natuurlijk vragen de ontwikkelaars zich af hoe de lessen bevallen. Immerzeel vertelt dat hij hier geregeld docenten over spreekt, bijvoorbeeld tijdens workshops en lezingen zoals op in Den Haag. Hij merkt wel dat leraren vaak te druk zijn om uitgebreid te reflecteren op de aangeboden klimaatveranderinglessen. Om toch goed in te schatten hoe zijn onderwijs in de klas wordt ervaren, deed zich aan het begin van afgelopen schooljaar een uitgelezen kans voor: Immerzeel kon, naast zijn werk aan de universiteit, voor een half jaar zijn voormalige baan als docent maatschappijleer in Rotterdam invulling geven.
"Ze vonden dat de natuur er evenveel mag zijn als zijzelf."
Heerser, rentmeester, partner of participant
Een van de lessen die hij zijn leerlingen op de middelbare school voorschotelde was . “Dat is een vrij filosofische les over verschillende visies op de relatie tussen mens en natuur,” legt Immerzeel uit. In het klaslokaal wees hij vier hoeken aan. Elke hoek stond voor een visie op de relatie tussen mens en natuur. “Ik vroeg onder meer wat het huidige dominante beeld is van de relatie mens-natuur. Van die vier mogelijkheden gingen de meeste leerlingen bij ‘heerser’ staan. Vervolgens discussieerden we of dit de relatie is die we moeten nastreven. Daar kwamen mooie gesprekken van. Toen ik de klas vroeg waar we volgens hen in de toekomst naartoe moesten bewegen, gingen de meesten in de hoek van ‘partner’ staan. Ze vonden dat de natuur er evenveel mag zijn als zijzelf, dat ze meer moesten luisteren naar de natuur.”
En niet minder belangrijk: de onderwijsontwikkelaar van de Universiteit Utrecht ervoer dat de opgetuigde les over klimaatverandering wérkt.