ľ¹Ï¸£ÀûÓ°ÊÓ

Kreupele knieën, ademnood, allergieën, een hernia: de doorgefokte Franse bulldogjes van Gerretje van den Akker bleken van alles te mankeren. Ondanks aangescherpte regels worden fokkers zelden aangepakt.

Toen Gerretje van den Akker (50), uit Amsterdam op Facebook zag dat vrienden met hun Franse bulldog Bully een gelegenheidsnestje met zeven schattige pups hadden gemaakt, met behulp van een reu met een echte stamboom nog wel, viel ze als een blok voor het populairste hondenras van Nederland. 

Dat Ober en Ponca (450 euro per stuk, bijna zes jaar oud nu) tevens tot het meest door fokkers verziekte ras behoren, wist ze toen nog niet. Extreem platte snuit, zeer gedrongen lichaam, brede kop die bij de geboorte niet meer door het smalle bekken past. Jarenlang doorfokken op dit uiterlijk leidde ertoe dat bij de bevalling de moederhond uitgeput raakt en pups door zuurstofgebrek komen te overlijden, stelde onder meer de Universiteit Utrecht vast. 

Ober en Ponca kwamen met een keizersnede ter wereld, twee broertjes overleden al in de eerste weken. Ober en Ponca overleefden, maar toen begon het repareerwerk voor Van den Akker. ,,We zijn dol op ze. Er zit geen kwaad in. Maar het zijn wel bouwpakketten gebleken.'' 

Al na negen maanden hinkten beide hondjes: kreupele knieën. Twee knieschijfoperaties volgden - kosten 1.500 euro. Gelukkig waren ze goed verzekerd. In het jaar dat volgde holde hun conditie achteruit: al na tien minuten wandelen hijgden ze zwaar en raakten ze oververhit. 

De dierenarts stelde vast dat ze geen warmte konden afvoeren. De neusgaten van Ober bleken dichtgegroeid, en bij beide sloot het verhemelte (dat van nature lang is, terwijl fokkers de snuit kort fokten) de luchtpijp af. Het klonk als gezellig snurken, maar in feite ademden ze als door een rietje. Het strottenhoofd dreigde dicht te klappen, waardoor ze bijna stikten. 

Deze erfelijke aandoening komt vaak voor. De Universiteit Utrecht en de Raad voor Dierenaangelegenheden - een raadgevend orgaan voor het Ministerie van Economische Zaken - duiden het aan als 'zeer ernstige welzijnsaantasting'. Van den Akker: ,,Mijn hondjes kregen een nosejob. De neusgaten flink wijder, het verhemelte korter. We noemen Ober nu soms voor de grap Gorilla. Nu lopen ze uren over het strand, probleemloos. Zo hoort het.'' 

Sinds drie jaar is het verboden te fokken met gezelschapsdieren met 'schadelijke raskenmerken'. De wet heeft nog niet tot veroordelingen geleid. Gisteren werd bekend dat een Brabantse fokker aan drie hondenbezitters 19.000 euro schadevergoeding moet betalen omdat hun hondjes na een keur aan medische ingrepen toch binnen twee jaar afgemaakt moesten worden. De honden (van het ras Barboel) bleken ernstige, erfelijke aandoeningen te hebben. De drie eigenaren dwongen met hulp van de stichting Dier&Recht de schadevergoeding af in een rechtszaak. 

Maar: de uitspraak leidt niet tot een fokverbod, want dat kan de civiele rechter niet opleggen. De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) moet artikel 3.4 van de Dierenwet, waarin het welzijn van fokhonden staat, handhaven maar deelde nog geen enkele boete uit.

Laks

Bij stichting Dier&Recht, een team juristen dat gedupeerde baasjes bijstaat in rechtszaken tegen fokkers, komen wekelijks klachten binnen. De stichting stuurt geregeld de NVWA op fokkers af waarvan ze vermoeden dat ze de wet overtreden. ,,Maar de NVWA reageert altijd laks'', zegt voorzitter Hans Baaij van Dier&Recht. ,,Het duurt maanden voordat we een standaardbriefje terugkrijgen waarin dan staat dat ze niets kunnen doen, omdat de wet geen handhaafnormen biedt." De NVWA zegt in een reactie dat het wetsartikel een 'open norm' is, die nog verder ingevuld moet worden. 

Het ministerie van Economische Zaken is verantwoordelijk voor handhaving, maar vertrouwt volgens Dier&Recht op de kynologische brancheorganisatie Raad van Beheer. Daar wringt de schoen, want de Raad van Beheer is tevens belangenbehartiger van de 300 aangesloten rasverenigingen en 3.500 rashondenfokkers. 

Directeur van de Raad van Beheer, Ingeborg de Wolf, erkent dat ze alleen vat heeft op een smaldeel: honden met een stamboom. ,,Deze honden moeten voldoen aan de wet, en de controle hierop is inderdaad minimaal. Wij controleren alle stamboompups, de moederhond en de locatie. We zien meer dan 25 nesten per dag. Voldoet een nest niet, dan treden we op.'' Belangrijkste sanctiemiddel van de Raad is het niét verstrekken van een stamboom aan een nest. 

Volgens Baaij lachen fokkers erom, want zij weten dat de verkoop van stambomen de belangrijkste inkomstenbron van de Raad is. De Wolf: ,,We stellen onze expertise graag ter beschikking aan alle honden. Maar we kunnen niet alleen het verschil maken.'' 

Vier operaties en 3.500 euro verder kampen Ober en Ponca met nieuwe problemen. Ponca heeft last van haar rug; de korte staart en compacte bouw van de Franse bulldog leiden tot aandoeningen aan de wervels. Een hernia dreigt. 

Ook lijden beide hondjes aan allergie. Tussen de dikke huidplooien en rimpels ontstaan door ophoping van vocht, urine of speeksel bacteriële ontstekingen. Dit gaat gepaard met een vieze geur, jeuk en pijn. Haar hondjes krabben en likken, waardoor wondjes en ontstekingen ontstaan, maar met speciale voeding weet ze dit iets te kalmeren. ,,Bij een broertje van ze werd de allergie zo erg dat zijn baasje hem heeft laten inslapen.''

Akelige wereld
Van de waslijst van aandoeningen die typisch zijn voor dit ras hebben de twee nu vrijwel alles gehad, behalve oogafwijkingen en epilepsie. Ze hoopt nog lang van ze te genieten, maar een volgend hondje haalt ze uit een asiel. ,,Ik wil die akelige wereld niet in stand houden.'' 

Ze roept thuisfokkers en broodfokkers op een einde te maken aan deze misstanden. ,,Ik vraag me vaak af: wat hadden wij anders kunnen doen? Van de moederhond waren geen gezondheidsklachten bekend. Was het dan de vaderhond? Die had een stamboom.'' 

Geneticus Ed Gubbels wil haar geruststellen. Hij is secretaris van het Platform Verantwoord Huisdierenbezit. ,,De rasvereniging en de Raad zullen roepen: zie je wel, wilde fok, wij met onze strenge regels fokken ze beter. Dat is natuurlijk onzin. Deze twee hondjes zijn een steekproef uit de genenpool van het ras. Kennelijk is die zo verrot dat je zeven op zeven mismaakte, gehandicapte pups krijgt.'' 

Baaij: ,,Een dure rashond met een stamboom biedt geen enkele garantie op een gezonder leven. Je kunt beter 450 euro uitgeven aan een rashond zonder papieren en een goede ziektekostenverzekering afsluiten, dan 1.500 euro aan een stamboom. Nog beter is het te kiezen voor een kruising.'' 

Volgens de Universiteit Utrecht heeft een kruising zes keer minder kans op ernstige erfelijke aandoeningen dan een rashond. Baaij pleit ervoor de strenge rasstandaard los te laten, maar daar willen fokkers niets van weten. ,,De rashondenwereld'', zegt Baaij, ,,is een duistere wereld met veel verborgen leed. Een vrijstaat van ruim 11.000 fokkers waar de overheid haar handen niet aan wil branden.'' 

Het volledige artikel is verschenen in Tubantia, 2 juni 2017