ľ�ϸ���Ӱ��

Voor welk nepnieuws zijn jongeren vatbaar? En maakt het nog uit van wie het nieuws afkomstig is? Politieke voorkeur speelt hierbij een rol. Zo concludeert Eva Janssen onderwijskundige en pedagoog bij de Universiteit Utrecht in recent onderzoek. “Niet alleen de inhoud van een nepnieuwsbericht is belangrijk, maar ook de bron.” Zo geloven rechtse studenten een nieuwsbericht met een rechts standpunt sneller als het wordt gepost door Jesse Klaver van GroenLinks, dan wanneer hetzelfde bericht wordt gepost door Thierry Baudet van Forum voor Democratie.

Berichten op waarheid beoordelen
Het doel van het onderzoek - dat een invigoration grant ontving van UU-Dynamics of Youth -  is het in kaart brengen van zowel de inhoudelijke weging van nepnieuws als de context die een rol speelt bij de beoordeling van berichten. Er deden 168 studenten mee. Zij kregen acht door de onderzoekers bedachte Facebookberichten te zien met nieuwsberichten die zogenaamd van mannelijke politici kwamen. Onder een aantal berichten zetten de onderzoekers de naam van Thierry Baudet en bij anderen die van Jesse Klaver. En datzelfde deden de onderzoekers voor twee minder bekende politici - Ton Schijvenaars en Gerrit de Wit. Bij elk van de berichten moesten de studenten in het onderzoek aangeven in hoeverre ze het eens of oneens waren met de politicus.

"Het gaat dus om dat stukje bewustwording, bij het lezen van het nieuws."

Bewustwording
Studenten waren het gemiddeld genomen net zo vaak eens met het nepnieuws als met het correcte nieuws. “In een volgende ronde vroegen we de studenten nog eens te kijken naar dezelfde berichten. Nu vertelden we dat sommige berichten nepnieuws bevatten en vroegen we ze welke berichten wel en welke niet juist waren. Studenten konden desinformatie redelijk goed onderscheiden van de juiste informatie. Het gaat dus om dat stukje bewustwording, bij het lezen van het nieuws”, zegt Eva Janssen.

Wantrouwen in de mainstream media
Het belang van onderzoek naar nepnieuws is klinkklaar voor Janssen: “De laatste jaren is duidelijk geworden wat de effecten zijn van nepnieuws in de maatschappij. Mensen hebben minder vertrouwen in de overheid en in de mainstream media.”Haar advies is kinderen en jongeren nog beter te onderwijzen over nepnieuws. “Intuïtie is niet altijd de beste raadgever. Je moet je er vooral bewust van zijn dat een bericht nepinformatie kan bevatten,” aldus Janssen.

“Ik was benieuwd naar de invloed van context. Wat gebeurt er als een rechtse politicus links gekleurde informatie deelt?"

Politieke voorkeur
In dit onderzoek kwam ook de rol van politieke voorkeuren bij de deelnemers duidelijk naar boven. “Je bent eerder geneigd nepnieuws te geloven dat aansluit bij je eigen idealen”, licht Janssen toe. “Ik was benieuwd naar de invloed van context. Wat gebeurt er als een rechtse politicus links gekleurde informatie deelt? Dat gaf interessante resultaten. Als Jesse Klaver een rechts bericht deelde, geloofden de rechtse deelnemende studenten aan het onderzoek dat eerder dan als Thierry Baudet hetzelfde bericht zou delen." Bedachtzaam speculeert Janssen over een mogelijke verklaring: “Als rechtse participanten zien dat zélfs Jesse Klaver zich hard maakt voor een rechts standpunt, dan moet het wel waar zijn?”

Imago
Andersom is er geen verband gevonden. De linkse participanten geloofden linkse berichten niet sterker als ze door Thierry Baudet gepost waren. Een mogelijke verklaring die Janssen hiervoor heeft is het imago van Baudet. “Baudet is wat controversiëler. Niet iedereen heeft een positief beeld van hem. Daardoor is het misschien minder waarschijnlijk dat mensen overtuigd zijn, als hij zo’n bericht deelt.”