ľ¹Ï¸£ÀûÓ°ÊÓ

Paarden zijn als vluchtdieren meesters in het verbergen van pijn. Bovendien kunnen ze je niet zelf vertellen of iets zeer doet. Toch zijn er genoeg tekenen waaraan je kunt zien of je trouwe vriend last heeft van pijn. Die signalen kun je leren lezen. Dierenarts dr. Janny de Grauw van de Universiteitskliniek voor Paarden in Utrecht legt uit waar je op moet letten. 

Als je op stal komt en je paard ligt onrustig te rollen en te kijken naar zijn buik, weet je bijna zeker dat hij zich niet goed voelt. Reden genoeg om de dierenarts te bellen. Maar soms zijn de signalen subtieler. Wie goed leert kijken naar zijn paard, kan tekenen van pijn beter signaleren. En dus tijdig aan de bel trekken. Dierenarts dr. Janny de Grauw werkt als specialist veterinaire anesthesiologie en pijnbestrijding aan de Universiteitskliniek voor Paarden in Utrecht en heeft in haar werk dagelijks te maken met paarden die pijn hebben. Met haar collega-specialist anesthesiologie dr. Thijs van Loon en de rest van het team zorgt ze tijdens de operatie voor de narcose en voor de pijnbestrijding rondom de ingreep. Ook paarden die voor andere aandoeningen in de kliniek worden opgenomen, worden kritisch bekeken en waar nodig zo goed mogelijk van pijnbestrijding voorzien. Vanuit het aspect van dierenwelzijn vindt De Grauw dat we het verplicht zijn om goed genoeg te zoeken naar tekenen van pijn. "Pijn kun je definiëren als een onaangename zintuigelijke of emotionele ervaring, geassocieerd met feitelijke of dreigende weefselbeschadiging. Binnen de diergeneeskunde is hier steeds meer aandacht voor. Pijn kan daardoor ook steeds beter behandeld worden. Wat ik daarnaast graag zou willen, is de paardeneigenaar laten zien op welke tekenen ze kunnen letten, zodat tijdig hulp kan worden gezocht. lk hoor regelmatig van eigenaren dat ze zich pas achteraf, bijvoorbeeld na een operatie aan een pijnlijk oog of gebit, realiseren dat hun paard al veel langer signalen van pijn afgaf. Ze voelen zich soms schuldig dat ze niet eerder hebben doorgehad dat hun paard ergens last van had. Maar juist omdat je paard niet kan praten, zijn die signalen soms moeilijk te duiden. Toch kun je jezelf hierin trainen."

Subjectief
Pijn omvat emoties en is dus per definitie subjectief. Wat voor de een pijnlijk is, valt voor de ander wel mee. Dat geldt ook voor paarden. "Per ras is er ook wel wat verschil - niet eens per se in pijndrempels, maar vooral ook in de gedragsrnatige uiting (expressiviteit). Een Arabier zal zich gemiddeld genomen bij het minste pijntje melden, maar vooral sobere rassen als IJslanders, Friezen, Fjorden, en Shetlanders zijn hard voor zichzelf. Vaak laten deze paarden pas laat zien dat ze pijn hebben. Een paard is sowieso een meester in het verbloemen van pijn. Dit
is te verklaren vanuit het feit dat het paard een prooidier is. Als je in de kudde laat zien dat je zwak bent, maakt dat je tot een gewild slachtoffer. Het is daarom belangrijk dat dierenartsen, maar ook eigenaren, de subtiele signalen goed leren lezen. Alleen dan kunnen we tot tijdige behandeling overgaan. Ernstige pijn moet behandeld worden, omdat on(der)behandelde pijn flinke invloed kan hebben op het hele lichaam." Een paard kan je niet vertellen waar hij precies pijn heeft en hoeveel last hij daarvan heeft. ''Maar dat betekent natuurlijk niet dat hij geen pijn ervaart. Pijnherkenning bij paarden is een belangrijk thema in de paardengeneeskunde, omdat we een paard pas echt goed kunnen helpen als we pijn meetbaar kunnen maken. De afgelopen tien jaar zijn er ongelooflijk grote stappen gezet in objectieve pijnherkenning bij paarden. Er zijn verschillende methodes ontwikkeld waarmee we inmiddels bij een groeiend aantal aandoeningen wetenschappelijk onderbouwd kunnen meten of een paard pijn heeft en hoeveel."

Het volledige artikel verscheen in Bit, november 2017.