ľ¹Ï¸£ÀûÓ°ÊÓ

In haar oratie schetst Roos Masereeuw, hoogleraar Experimentele Farmacologie, een toekomstbeeld waarin het mogelijk is om nieuw, lichaamseigen weefsel te ontwikkelen. Als experimenteel farmacoloog bestudeert ze de effecten van geneesmiddelen op levende systemen, waarbij het testen op kunstmatig weefsel een waardevolle nieuwe ontwikkeling kan zijn.

De farmacologie houdt zich in het algemeen bezig met het bestuderen van de werking van geneesmiddelen. Binnen de experimentele farmacologie staan de effecten van geneesmiddelen op levende systemen centraal, waarbij gebruik wordt gemaakt van modellen waarmee onderzoekers ziektes kunnen nabootsen. Hiermee is het mogelijk om nieuwe behandelingsstrategieën te testen voordat deze worden toegepast in een kliniek. Roos Masereeuw richt zich in het bijzonder op het maken van nieuw weefsel, ook wel regeneratieve farmacologie genoemd.

Krachten bundelen

Onderzoekers in Engeland en Japan zijn er recent in geslaagd om menselijke huidcellen te transformeren tot stamcellen die verschillende celtypes kunnen maken. Masereeuw bekijkt deze ontwikkeling vanuit farmacologisch en toxicologisch oogpunt. Dat is essentieel, omdat de nieuwe cellen zich ook in het lichaam kunnen verplaatsen naar andere weefsels, waar ze ongewenste effecten kunnen hebben. Bovendien is de kunst om de juiste cocktail van groeifactoren in de juiste volgorde bij elkaar te brengen, zodat het weefsel zich vanuit één enkele cel tot een compleet orgaan kan ontwikkelen.

Biologische nierbuisjes

Een heel nieuw orgaan is niet altijd nodig; soms is het vervangen van een specifieke orgaanfunctie voldoende. In een project met collega’s uit Enschede en Nijmegen slaagde Masereeuw er al eerder in om biologische nierbuisjes te maken. Deze nierbuisjes zijn een eerste stap in de ontwikkeling van de biologische kunstnier, maar daarvoor is nog veel onderzoek nodig. Vragen als ‘kunnen we hiermee daadwerkelijk het bloed van een nierpatient zuiveren?’, en ‘hoeveel nierbuisjes heeft een patiënt straks nodig?’ blijven voorlopig nog onbeantwoord.

Lichaamseigen stamcellen

Bovendien veroorzaken deze cellen misschien een immuunreactie. Om die te voorkomen, wil Masereeuw nu nierbuisjes en nieren maken van de eerder genoemde lichaamseigen stamcellen. Organen die zijn gekweekt uit die cellen veroorzaken geen afstotingsreactie, omdat deze stamcellen lichaamseigen zijn. Masereeuw wil dit principe ook gebruiken om ziekteprocessen in de nier na te bootsen. De technologie maakt het namelijk ook mogelijk om mini-orgaantjes te kweken waarop nieuwe geneesmiddeltherapieën kunnen worden uitgetest, en om stamcellen te verpakken in hydrogelbolletjes om beschadigd nierweefsel mee te kunnen repareren.

¶Ù²¹°ù³¾²ú²¹°ù°ù¾±Ã¨°ù±ð

Masereeuw beperkt zich in haar onderzoek niet tot de nier, maar werkt ook aan een darm-chip waarmee de darmbarrière onderzocht kan worden. Deze kan verstoord zijn bij ontstekingen of na antibioticabehandeling. Masereeuw onderzoekt met haar groep geneesmiddel- en voedingsinterventies die de darmbarrière weer kunnen herstellen.