ľ¹Ï¸£ÀûÓ°ÊÓ

Wat is mentale gezondheid eigenlijk, hoe kunnen we het zo goed mogelijk bevorderen en wat is de rol van beleidsmakers, professionals, onderzoekers en systemen daarin? Daarover sprak Laura Shields-Zeeman op 6 mei tijdens haar oratie ‘Swimming Upstream’ aan de Universiteit Utrecht. Hiermee aanvaardde zij haar ambt als bijzonder hoogleraar op het gebied van ‘Population Mental Health’ waarin ze vanuit het Trimbos-instituut per 1 april 2022 werd benoemd.

Wanneer we het hebben over het bevorderen van mentale gezondheid, denken we al snel aan de mate van iemands individuele veerkracht en weerbaarheid. Bij psychische klachten ligt de focus vaak op een aanpak van individuele symptomen. Echter, mentale gezondheid is een continuüm dat niet alleen afhangt van het individu, maar ook van de situatie waarin iemand zich bevindt en waarop diegene reageert. Het kent dus naast individuele ook sociale factoren en is mede afhankelijk van de structurele systemen om ons heen.

Swimming upstream; breder kijken

Shields-Zeeman hield daarom een pleidooi om niet alleen mensen die tussen wal en schip zijn geraakt en ‘in het water zijn gevallen’ te redden, maar tegen de stroom in te zoeken naar oorzaken van mentale (on)gezondheid. Om breder te gaan kijken dan alleen naar het individu en de gezondheidszorg. Want wat zijn nu achterliggende factoren die welbevinden beïnvloeden? En waarom is het zo moeilijk om deze goed te achterhalen?

Tussen wal en schip

Door haar persoonlijke ervaringen in verschillende landen als kind en jongere, was Shields-Zeeman al vroeg gefascineerd door psychologie. Vanuit haar interesse waar mentale gesteldheid vandaan kwam, en haar interesse in neuro- en klinische psychologie, verschoof haar aandacht naar de publieke gezondheid. Het omslagpunt daarbij was de verhuizing naar de Verenigde Staten. Ze zag dat er ook buiten de gezondheidszorg verschillende systemen en domeinen waren die de mentale gezondheid van mensen konden beïnvloeden, zoals die van studie, wonen en werk. Ze pleitte er in haar oratie dan ook voor om de mentale gezondheid uit het domein van de gezondheidszorg te tillen en bruggen te bouwen naar andere domeinen om te werken aan de bevordering van mentale gezondheid.