ľ�ϸ���Ӱ��

Persoonlijkheidsproblemen worden niet altijd goed herkend bij tienerjongens, omdat onderzoek naar persoonlijkheidspathologie zich vooral richt op meiden. “Bij jongens is probleemgedrag vaak veel opvallender, denk aan agressie, of verslaving. Hierdoor zijn kwetsbaarheden in de persoonlijkheid misschien minder opvallend,” noemt psycholoog-onderzoeker Roos Leenhouts. “Mogelijk sluiten behandelingen hierdoor niet altijd goed aan. Vroeg ingrijpen zou juist lange termijn problemen kunnen voorkomen.”

Of jongens daadwerkelijk even veel persoonlijkheidsproblematiek zouden hebben, is nog onduidelijk. “Misschien is er minder sprake van persoonlijkheidsproblemen bij jongens, of komen ze anders tot uiting. Er is te veel onbekend hierover. Precies om die reden doen wij hier onderzoek naar,” noemt Leenhouts. 

Dimensionele aanpak

Bij persoonlijkheidsproblematiek wordt op dit moment door de meeste psychologen gebruikgemaakt van een categorische aanpak: je hebt wél of geen persoonlijkheidsstoornis. De onderzoekers pleiten ervoor om een dimensionele aanpak te gebruiken: met deze methode wordt de mate van verschillende persoonlijkheidstrekken, zoals afstandelijkheid, psychoticisme of ongeremdheid in kaart gebracht. Deze aanpak is “veel genuanceerder,” volgens Leenhouts. “Je bekijkt de persoonlijkheid meer op een dimensioneel niveau: waar en in welke mate zitten er kwetsbaarheden in iemands persoonlijkheid?”

Ontwikkeling

Voordelen aan deze dimensionele aanpak is dat de ontwikkeling van bepaalde kenmerken wordt bijgehouden. Leenhouts: “Als iemand bijvoorbeeld wat hoger scoort op een bepaalde trek, maar volgens de criteria niet voldoet aan een persoonlijkheidsstoornis, kan je diegene toch helpen.” Eerder ingrijpen is belangrijk, maar lastig op dit moment: “Over het algemeen zijn psychologen in de afgelopen jaren terughoudend geweest met jongeren diagnosticeren, omdat hun persoonlijkheid nog in ontwikkeling is.” Deze classificaties werden vaak uitgesteld om stigma te voorkomen. “De maatschappij ziet een persoonlijkheidsstoornis namelijk als iets heel heftigs, maar dat is juist een goede reden om eerder in te grijpen, juist als de adolescent nog in ontwikkeling is.”

Een ander nadeel aan de categorische aanpak, is dat persoonlijkheidsstoornissen overlappen, noemt Leenhouts: “Verschillende persoonlijkheidsstoornissen, zoals de vermijdende en afhankelijke persoonlijkheidsstoornis, komen vaak samen voor. Hierdoor zeggen deze classificaties nog onvoldoende waar de client tegenaan loopt. Door specifieker naar de onderliggende persoonlijkheidstrekken te kijken, kun je gerichter ingrijpen.”

Door specifieker naar de onderliggende persoonlijkheidstrekken te kijken, kun je gerichter ingrijpen

Invigoration grant

De onderzoekers, Roos Leenhouts (onderzoeker en psycholoog), Odilia Laceulle (universitair hoofddocent ontwikkelingspsychologie) en Hilde Schuiringa (universitair docent ontwikkelingspsychologie), zijn dit project gestart dankzij de invigoration grant van Dynamics of Youth. Eén van de voorwaarden van deze beurs is de samenwerking met een maatschappelijke partner. In dit geval is dat de samenwerking met GGZ-instellingen. Leenhouts: “Dankzij deze samenwerking kunnen we (met toestemming van de jongeren) extra informatie uit hun dossiers halen. We kunnen zien welke classificatie en daarbij passende behandeling ze in de praktijk hebben gekregen. Vervolgens kijken wij naar welke trekken naar voren zouden komen als je de dimensionele aanpak zou gebruiken. We zijn benieuwd of hier overeenkomsten, of juist verschillen te vinden zijn.”