ľ�ϸ���Ӱ��

Veel mensen hebben last van chronische pijn, bijvoorbeeld bij ziekten als reuma en artrose. Een effectieve bestrijdingsmethode ontbreekt echter nog. Onderzoekers Remco Westerink en Niels Eijkelkamp zijn op zoek naar een nieuwe behandeling van deze aandoening.

Chronische pijn treft zo’n 20% van de bevolking. Dat is meer dan het aantal mensen met een ziekte uit de top 3 van meest voorkomende ziekten (kanker, diabetes en hart- en vaatziekten) samen. “Er is relatief minder aandacht voor, want je gaat er niet dood aan”, zegt Niels Eijkelkamp, biomedisch onderzoeker bij het UMC Utrecht. “Maar chronische pijn vermindert wel de levenskwaliteit. Ook kost het de samenleving veel: zo’n 150 miljard euro in Europa en de Verenigde Staten samen. Denk aan medicijnen, ziekenhuisbezoek en verlies van arbeidsproductiviteit.”

Westerink en Eijkelkamp zoeken daarom naar een nieuwe methode om chronische pijn te dempen. Hun hoop is gevestigd op IL4-10-synerkine, een nieuw eiwit gemaakt door andere onderzoekers van het UMC Utrecht uit twee bestaande stoffen die ontstekingen kunnen remmen. Dit eiwit is mogelijk beter en efficiënter, en werkt in het zenuwstelsel op twee verschillende plekken: daar waar de pijnsensatie ontstaat en daar waar deze wordt verwerkt. “We willen de chronische pijnprikkels onderdrukken, maar belangrijke pijnprikkels, zoals de pijn die je voelt als je een te heet kopje koffie vasthoudt, moet je natuurlijk wel blijven voelen.”, zegt Remco Westerink, neurotoxicoloog bij de faculteit Diergeneeskunde. “We willen die delicate balans tussen pathologische pijn en nuttige pijnprikkels terugbrengen, een hele uitdaging. IL4-10-synerkine liet al verbluffende resultaten zien tijdens het vooronderzoek, dat de basis vormde voor de aanvraag van het stimuleringsgeld.”

Hete pepers

De wetenschappers willen in het lab sensorische zenuwcellen kweken om het dempen van het pijnsignaal te testen. Vervolgens ‘faken’ ze de pijn met behulp van een stofje uit hete pepers. “Pepers bevatten capsaïcine, een stof die pepers zo heet doet smaken”, licht Eijkelkamp toe. “Deze stof produceert hetzelfde signaal in zenuwcellen als bij hitte, maar dan continu. Daarna onderzoeken we het effect van IL4-10 synerkine op verschillende plekken in de signaalroute die bij ons pijnbeleving veroorzaakt.”

Naast toepassing bij mensen ziet Westerink ook mogelijkheden in de diergeneeskunde: “Huisdieren kunnen ook chronische pijn hebben, al zie je dat niet altijd. Herders bijvoorbeeld hebben vaak last van heupaandoeningen met chronische pijn. Verder kan ons onderzoek mogelijk bijdragen aan het terugbrengen van het gebruik van proefdieren bij toxicologisch onderzoek. Met een goed zenuwcelmodel zouden we potentiele medicijnen al in het lab kunnen testen op hun pijnstillende werking voordat ze op dieren worden getest. De samenwerking tussen het UMC Utrecht en de faculteit Diergeneeskunde kan zo leiden tot mooie kruisbestuiving.”

Van zaadje tot een boom

Het tweetal is erg blij met het stimuleringsgeld. Eijkelkamp: “Het Seed Money is belangrijk. Industriële partners gaan alleen aan boord als ze bewijs hebben dat ons eiwit potentie heeft als middel tegen chronische pijn en dat kunnen we nu verder onderzoeken.” Westerink vult aan: “Je kunt deze ‘seed grant’ inderdaad zien als een zaadje dat je plant zodat er een struik uit kan groeien. We hopen nu op extra mest, zodat die kan uitgroeien tot een boom.”

Jos van Putten, programmadirecteur Life Sciences aan de Universiteit Utrecht: “De resultaten van dit nieuwe baanbrekende onderzoek hebben veel potentie voor klinische toepassing en zullen naar verwachting ook voor andere groepen binnen Utrecht zeer bruikbaar zijn. Het grensverleggende karakter van dit originele project biedt goede vooruitzichten voor toekomstige fondsenwerving, valorisatie en toepassing in de kliniek.”

Dit onderzoek sluit nauw aan bij het strategische onderzoeksthema Life Sciences.