ľ�ϸ���Ӱ��

Middeleeuwse vertalingen leren ons veel over de toenmalige mentaliteit en cultuur. Dat stelt Chloé Vondenhoff, die afgelopen vrijdag promoveerde met haar proefschrift ‘The mediation of emotive scripts’, in de .

Grootse emoties

In de middeleeuwen waren de Koning Arthur-verhalen van de Franse schrijver Chrétien de Troyes razend populair. Vondenhoff onderzocht voor haar proefschrift de vertalingen van de ‘Yvain’, over de avonturen van de gelijknamige ridder van de ronde tafel. Het verhaal over Yvain de leeuwenridder staat bol van verwikkelingen en absurde avonturen, en het is daarom volgens Vondenhoff niet gek dat emoties een grote rol spelen in het werk. In vertalingen konden deze emoties echter nog wel eens veranderd worden, omdat zogenoemde ‘emotionele scripts’ kunnen wisselen van land tot land.

Het hart wordt de geest

Neem bijvoorbeeld het Oudnoors. Hierin wordt emotie veel indirecter uitgedrukt, wat volgens Vondenhoff terug te zien is in de Oudnoorse vertaling van ‘Yvain’. Hierin wordt de emotionaliteit subtiel gewijzigd. “Bij Chrétien is bijvoorbeeld het hart, ‘le coeur’, heel belangrijk als zetel van de emoties, maar in het Noors wordt dat hart vertaald met ‘huger’, dat juist géést betekent,” legt ze uit. “In het Noors heeft het woord meer met dapperheid te maken dan met liefde. In plaats van het hart wordt hier dus ineens de geest veroverd!”

Waardevolle vertalingen

“Vroeger werden in de literatuurwetenschap deze vertalingen nooit erg serieus genomen,” vertelt Vondenhoff. Vertalingen die afweken van het origineel werden vaak als een verslechtering gezien. “Maar als je die vertalingen wél serieus neemt kun je veel leren over de toenmalige mentaliteit en cultuur.”