ľ�ϸ���Ӱ��

Sommige bossen kunnen best tegen een stootje, en een enkel bos gedijt zelfs bij een brand eens in de zoveel jaar: bosbranden stimuleren immers nieuwe groei. Tropische regenwouden daarentegen herstellen nauwelijks van brand, terwijl zij steeds vaker aan vuur worden blootgesteld. Het herstellen van door brand aangetaste tropische bossen vergt specialistische kennis; dat bericht het artikel van Anke Scheper, junior onderzoeker aan de Universiteit Utrecht, en co-auteurs dr. Pita Verweij en dr. Marijke van Kuijk. Het artikel werd gepubliceerd in het wetenschappelijk tijdschrift .

“Er zijn maar weinig gevallen bekend waarbij tropische bossen succesvol herstellen na een brand,” vertelt Scheper. Bosbranden veroorzaken de uitstoot van enorme hoeveelheden CO₂ en leiden tot verlies van soorten en ecosystemen. “Om nog maar te zwijgen over de schade aan woonplaatsen en inkomstenbronnen van lokale gemeenschappen.”

Waar brand in droge, gematigde bossen nog wel eens een natuurlijke oorsprong heeft, worden branden in tropische bossen vrijwel uitsluitend door de mens veroorzaakt, bijvoorbeeld om plaats te maken voor landbouw en veeteelt.

Overgroeid met invasieve soorten

“Als tropische bossen op natuurlijke wijze moeten herstellen van zo’n brand, zonder hulp van natuurbeheerders, moeten de omstandigheden optimaal zijn. Zaden die al in de grond zaten, moeten kunnen ontkiemen en zaailingen moeten kunnen overleven. Als voor die tijd het gebied overgroeid raakt met snelle groeiers zoals varens of invasieve soorten, hebben inheemse boomsoorten al minder kans op te groeien tot volwassen boom,” legt Scheper uit. Ook zijn terugkerende branden in al beschadigde gebieden een grote boosdoener die herstel belemmeren. “Als er een tweede of derde keer brand ontstaat in een gebied, kan je er bijna zeker van zijn dat zaden in de grond niet meer levensvatbaar zijn.”

De kickstart voor bosherstel

Het kan daarom helpen om, in de fase direct na een brand, stappen te nemen om ervoor te zorgen dat vuur niet terugkeert, en het gebied vrij blijft van invasieve soorten. Als de grond in een gebied niet meer vruchtbaar is, kan je ook het bovenste laagje aarde vervangen, en daar bijvoorbeeld zelf zaden of zaailingen in planten. “Daarmee ondersteun je het natuurlijke herstelproces,” vertelt Scheper.

In hun artikel beschrijven Scheper, Verweij en Van Kuijk verschillende strategieën om door brand aangetaste tropische bossen te herstellen. “Het is daarbij belangrijk om rekening te houden met de ecologische en sociaaleconomische context waarin deze branden zich voordoen. Tropische bossen vereisen specifieke aandacht, omdat ze andere hersteltrajecten volgen dan aan brand aangepaste ecosystemen.”

“Daarnaast moet er meer nadruk gelegd worden op de karakteristieken van brand voorafgaand aan herstelactiviteiten, en is er meer lange-termijn onderzoek nodig om uit te vinden hoe lang een tropisch bos er precies over doet om te herstellen na een bosbrand. Daar kan nieuw beleid dan op worden gebaseerd,” sluit Scheper af.

Publicatie

Scheper, A.C., Verweij, P.A., & van Kuijk, M. (2021). Post-fire forest restoration in the humid tropics: a synthesis of available strategies and knowledge gaps for effective restoration. Science of The Total Environment, 144647.

Het onderzoek werd gefinancierd door Tropenbos International, Wageningen, en de Academy of Ecosystem Services, Universiteit Utrecht.