Medische (on)zichtbaarheid nader bekeken
Tijdens de Medical Humanities conferentie 2021 presenteerden dr. Megan Milota en Jojanneke Drogt over de complexiteit van medische zichtbaarheid. Door de technologische vooruitgang in de medische wetenschap worden steeds meer medische ziektebeelden zichtbaar. De vraag is echter: hoe verhouden medische zichtbaarheid en onzichtbaarheid zich tot elkaar?
Betekenis van een medisch beeld
Het kunnen zien van een medisch ziektebeeld is natuurlijk zeer betekenisvol voor het oordeel van de arts. Nu we bijvoorbeeld microscopische beelden kunnen waarnemen, heeft dit de mogelijkheid gecreëerd om een intern ziektemechanisme in een weefsel of cel te diagnosticeren. Toch blijven ook onzichtbare factoren zoals causaliteit, medische geschiedenis en narratieven een rol spelen in de manier waarop een ziekte begrepen kan worden. De betekenis van beelden is daarom veelal een wisselwerking van wat er te zien valt en welke onzichtbare ideeën en theorieën daarbij een rol spelen.
De betekenis van beelden is veelal een wisselwerking van wat er te zien valt en welke onzichtbare ideeën en theorieën daarbij een rol spelen.
De 'expert eye'
Het bijzondere aan medische beelden is dat deze voor iedereen zichtbaar zijn geworden, maar dat alleen een klein deel van de medische experts daadwerkelijk ziet wat een medisch beeld representeert. Zo kan slechts een selecte groep artsen met zekerheid kanker diagnosticeren in een microscopisch beeld, aangezien zij getraind zijn in het onderzoeken van deze ‘nieuwe’ realiteit. Deze gespecialiseerde manieren van kijken laten de onzichtbare kaders meebewegen en de ‘expert eye’ bevragen: in hoeverre zijn deze manieren van kijken begrijpelijk te maken? En hoe verantwoordelijk wordt door de medische experts omgegaan met hun gespecialiseerde kennis?
Technologische vooruitgang
Nieuwe manieren van medische zichtbaarheid brengen dus nieuwe, onzichtbare kaders met zich mee. De technologie zal in de komende jaren verder innoveren en meer ziektebeelden in kaart kunnen brengen. Daarnaast kan artificiële intelligentie een grote rol gaan spelen in de analyse van medische beelden. Dit vraagt van ons om de onzichtbare kaders parallel daaraan te ontwikkelen, waarbij onzichtbaarheid niet per definitie ongezien betekent.
Dit is onderdeel van het RAIDIO project, een afkorting van ‘Responsible AI in clinical DecisIOn making’. Leden van het project zijn: Prof. dr. Annelien Bredenoord, Prof. dr. Sally Wyatt, dr. Karin Jongsma, dr. Megan Milota, dr. Shoko Vos, dr. Flora Lysen en Jojanneke Drogt.