Martin van Bruinessen in Trouw over het ongrijpbare gedachtegoed van Gülen

Fethullah Gülen Bron: Wikimedia Commons/AlphaX ľϸӰ
Fethullah Gülen Bron: Wikimedia Commons/AlphaX ľϸӰ

De Turkse geestelijke Fethullah Gülen heeft wereldwijde invloed, maar zelfs onder experts is niet duidelijk wat zijn missie precies is. Trouw wijdde er op 10 september een artikel aan, waarin onder andere emeritus prof. dr. (Islam en Arabisch) aan het woord komt: "Wat wil Gülen eigenlijk? Daarop is het antwoord mij ook nog steeds niet honderd procent duidelijk. Voor alles wat erover gezegd wordt, kunnen tegenargumenten gebruikt worden."

Emeritus prof. dr. Martin van Bruinessen
Prof. dr. Martin van Bruinessen

Enkele tendensen in het gedachtegoed van de Gülen-beweging komen in het artikel aan de orde. Van Bruinessen geeft aan dat het op een aantal punten conservatieve trekken heeft, bijvoorbeeld wat betreft de rol van de vrouw. "Publiek laten ze moderne vrouwen zien maar binnenshuis is de rolverdeling nog erg traditioneel."

Ook schetst Gülen een ideaal van Turkije waarin de secularisering wordt teruggedrongen door een hoogopgeleide moslim-elite. Van Bruinessen: “Gülen kijkt eigenlijk over de Kemalistische - de resoluut seculiere - periode heen terug naar de tijd dat Turkije nog het centrum was van een groot wereldrijk.”

Gülen-beweging in Nederland

Het Algemeen Dagblad (16 september) en de Leeuwarder Courant (17 september) publiceerden een artikel over de Gülen-beweging in Nederland en verwezen daarbij naar het onderzoek dat Van Bruinessen hier in 2010 naar deed. Van Bruinessen geeft aan dat de conclusies van 6 jaar geleden grotendeels nog steeds actueel zijn. Hij typeerde de Gülen-aanhangers toen als een "sociaal en moreel behoudende religieuze beweging met een ondoorzichtige organisatiestructuur". Van Bruinessen denkt dat de staatsgreep in Turkije  niet alleen door Gülen-aanhangers is gepleegd, maar dat er ook radicale pro-westerse kemalisten (aanhangers van president Mustafa Kemal Atatürk) en opportunisten bij betrokken waren.

Meer informatie