ľ�ϸ���Ӱ��

Gedragshoogleraar Denise de Ridder en universitair docent Robert Weijers deden met een onderzoeksteam onderzoek in het Universiteitsmuseum Utrecht (UMU). Ze lieten museumbezoekers tuintjes van LEGO bouwen, voor in hun buurt.

Wat wilden de psychologen onderzoeken, met de LEGO-tuintjes? “Als mensen samen iets doen, dan versterkt dat bepaalde groepsindicatoren; dat weten we ook uit labonderzoek”, legt Robert Weijers uit. “Ze krijgen bijvoorbeeld een gezamenlijk verantwoordelijkheidsgevoel, en vertrouwen in elkaar. Wij vroegen ons af: heeft zo’n proces van samenwerken een spill-over-effect, waardoor mensen als ze samen iets gedaan hebben, ook bereid zijn als vrijwilliger iets te doen voor bijvoorbeeld hun buurt?”

LEGO-bouwvakkers

Meer dan driehonderd museumbezoekers werkten mee aan het onderzoek, afgelopen herfstvakantie. Kinderen niet meegerekend – terwijl die zwaar vertegenwoordigd waren in het bouwvakkerslegioen. “Het zou te omslachtig zijn om ook de data van minderjarigen bij het onderzoek te betrekken omdat we dan de toestemming van hun ouders moesten regelen, terwijl kinderen natuurlijk ook met opa en oma naar het museum gaan.”

Samenwerken of ieder voor zich

Iedereen stond in groepjes van vier aan een tafel. Er waren tafels met vier losse LEGO-platen. Daar kregen deelnemers de opdracht: maak een tuintje voor jezelf. Op andere tafels lag een grote plaat, waarop een gezamenlijke tuin gebouwd moest worden. Die mensen moesten daarbij dus samenwerken. “Een collectieve taak versus een individuele taak”, licht Robert toe. “Na het bouwen beantwoordden de deelnemers vragen op een iPad. Hoe ging het samenwerken, hoe sta je tegenover je tafelgenoten? Maar ook: hoeveel zin heb je om vrijwilligerswerk te doen in jouw buurt? Voor een repaircafé? Of taalles?” En, wat kwam er uit het onderzoek? “We moeten de data nog analyseren”, vertelt Robert Weijers, “maar we hopen dat mensen die hebben samengewerkt een grotere bereidheid tonen om zich voor anderen in te zetten. Ook al hebben ze alleen maar een palmboompje toegevoegd.”

We hopen dat mensen die hebben samengewerkt een grotere bereidheid tonen om zich voor anderen in te zetten.

Afbreken

Onderzoek doen in een museum, dat gaat heel anders dan onderzoek in een lab, of een literatuurstudie. Het was – met meerdere shifts per dag – flink aanpoten voor de onderzoekers. Robert vertelt dat ze zich een beetje verkeken hadden: “Je moet al die tuintjes ook steeds weer afbreken; dat duurde best wel lang! We waren daar steeds met twee man druk mee bezig; ondertussen stond een andere onderzoeker alweer bij de stand mensen te werven voor de volgende shift.”

Zakken potgrond

Eerder deed de onderzoeksgroep al een vergelijkbaar experiment in de Botanische Tuinen. Toen moesten de deelnemers planten verpotten: de ene deelnemersgroep hun eigen plantje, de andere groep moest meerdere plantjes samen in een grote pot krijgen – en dus samenwerken. “Ja, dat was ook heel leuk maar het was ook veel gedoe! Sjouwen met zakken potgrond, water, scherven…” Dan is LEGO-onderzoek toch praktischer.

Het UMU heeft fantastisch geholpen. Alles stond keurig klaar, en ze riepen het om als bezoekers konden meedoen.

Hulp van het Universiteitsmuseum Utrecht

En: “Het UMU heeft fantastisch geholpen. Alles stond keurig klaar, en ze riepen het om als bezoekers konden meedoen. ‘Het legoën gaat weer beginnen!’ Dan kwamen de mensen met hordes tegelijk de trap op. We moesten zelfs wel eens ‘nee’ verkopen.”

En weer door

Mensen laten kennismaken met wetenschappelijk onderzoek van de Universiteit Utrecht, is een van de doelen van het UMU. Zichtbaar maken hoe de universiteit bijdraagt aan de samenleving en aan ontwikkelingen waarmee de bezoeker in de toekomst te maken krijgt. Wilden de onderzoeksdeelnemers niet weten aan wat voor onderzoek zij zelf meewerkten? Niet echt, vertelt Robert. “We zeiden: ‘Jullie gaan legoën’ en dat was genoeg.” De vragenlijst na afloop verraadde natuurlijk wel iets, maar tijd om lang te luisteren bij de afrondende toelichting hadden de meeste bezoekers niet. Veel te veel moois te zien in het UMU, op naar de volgende zaal!