ľ�ϸ���Ӱ��

“In Nederland krijgt één op de drie mensen kanker. Het risico om aan die ziekte te overlijden is echter groter voor laag- dan hoogopgeleiden”, kopt . Mensen met een vmbo-opleiding hebben 60 procent meer kans om te overlijden aan kanker, dan mensen die een hbo-of hogere opleiding hebben afgerond.

OORZAKEN

Daar zijn verschillende oorzaken voor. De ziekte komt vaker voor bij vmbo’ers (4,4%), dan bij Nederlanders die havo of hoger hebben afgrond (1,2%). Ook zijn de vormen van kanker die mensen met een lagere opleiding krijgen dodelijker en wordt de ziekte binnen deze groep pas in een later stadium ontdekt. Ingrijpende behandelingen die veel kans bieden op genezing worden minder vaak bij laagopgeleiden uitgevoerd. Twintig procent van de laagopgeleide mannen met prostaatkanker wordt geopereerd, tegen 30 procent van de hoogopgeleiden. Nederlanders met een lage opleiding minder snel bij een klinisch geneticus terecht voor erfelijkheidsonderzoek, dat kan lange termijn gevolgen hebben voor familieleden die mogelijk een verhoogde kans hebben op sommige kankersoorten. 

VERKLARINGEN

Hoe zijn deze verschillen te verklaren? Allereerst vermoeden medici dat het feit dat lager opgeleiden vaker ongezond eten, meer roken en minder bewegen een rol speelt. Daarnaast werkt deze groep vaker in een ongezonde omgeving waar meer blootstelling is aan fijnstof of schadelijke chemicaliën, en bezoekt deze groep de bevolkingsonderzoeken minder trouw. Doordat zij minder kennis hebben over het menselijk lichaam, is het voor hen lastiger om symptomen te herkennen, waardoor ze minder snel langs de huisarts gaan. Eenmaal bij de huisarts kunnen hoogopgeleiden makkelijker met de arts communiceren, zijn ze beter in staat hun eigen symptomen en wensen duidelijk te maken en volgen ze de behandelingsvoorschriften beter op. Onderzoeker Margreet Ausems van de afdeling Genetica van het Universitair Medisch Centrum Utrecht, zegt dat het veel tijd kost om een kankerdiagnose goed uit te leggen aan mensen met een lage opleiding. Ze denkt dat hierdoor andere dingen erbij in kunnen schieten, zoals een verhaal over genetische oorzaken.      

TOEKOMSTBEELD

Zijn lageropgeleiden daarmee gedoemd ook in de nabije toekomst sneller te sterven aan kanker dan hogeropgeleiden? Nee, dat gelukkig niet. Er wordt veel onderzoek gedaan naar gezondheidsverschillen in Nederland, en aan de hand daarvan kunnen verbeteringen worden doorgevoerd. Op termijn zullen laag-en hoogopgeleiden gelijke kansen hebben, schrijft Marloes van Amerom op Kennislink.

EIGEN SCHULD?

Kanker is nooit je eigen schuld, benadrukt epidemioloog  in de lezing ‘Kanker voorkomen, kan dat?’. Wel zijn er dingen die je kunt doen om te proberen het te voorkomen. Door bijvoorbeeld minder te roken en meer vezels te eten, bescherm je jezelf. Maar ook het preventief gebruiken van bepaalde medicijnen wanneer je in de risico groep valt, is realistisch in de toekomst. Voor nu is het belangrijk dat wetenschappers uit verschillende disciplines met elkaar in gesprek gaan en samen naar oplossingen gaan zoeken. Wat kunnen we bijvoorbeeld doen om ervoor te zorgen dat minder kinderen overgewicht krijgen en meer gaan bewegen?

Elke week wordt een opvallend bericht uit de actualiteit gekoppeld aan een opname uit het archief van Studium Generale - Podium voor kennis & reflectie van de Universiteit Utrecht.