Jongeren en Europa: Hoe theater hun blik op politiek verandert

Voor een grote groep scholieren staan twee mensen met een scherm waarop staat Europese Influencers

Theatervoorstellingen en shows op scholen om de politiek sprekender te maken voor jongeren: een mooi doel van de Kiesmannen, maar hoe effectief is deze creatieve aanpak? Onderzoekers van de Universiteit Utrecht vroegen honderden jongeren naar hun vertrouwen en interesse in de Europese Unie voor en na het bekijken van een productie van de Kiesmannen. Wat blijkt? Jongeren lijken inderdaad Europese politiek begrijpelijker, interessanter en impactvoller te vinden na het bekijken van de theatervoorstelling of show.

Belevingswereld van jongeren

Vrouw en man staan voor een groep scholieren met een bak met bak "referendum" ballen.

“We weten uit onderzoek dat Nederlandse scholieren in vergelijking met Europese leeftijdsgenoten achterlopen in kennis over burgerschap,” zegt Dylan Ahern, een van de initiatiefnemers van de . “Om die kennis op te krikken, en jongeren bewust te maken van hun grondrechten en plichten, ontwikkelden de Kiesmannen een interactieve les waarin wetenschappelijk betrouwbare informatie over de EU in de vorm van een show wordt gepresenteerd.” Door in te spelen op de belevingswereld van jongeren, weten de Kiesmannen interesse te wekken bij de doelgroep. Ahern vertelt: “We merken dat jongeren vooral aanslaan op onderwerpen die hen raken, zoals wetgeving rondom digitalisering om nepnieuws, spionage via TikTok, haatzaaien op sociale media te beperken. Maar ook thema’s als biodiversiteit en klimaatbeleid houden jongeren bezig.”

In de show is er ruimte voor debat. “En we gooien referendumballen de zaal in, waarmee jongeren leren politieke keuzes te maken. Deze manier van engagement sluit goed aan bij de belevingswereld en informatieverwerking van jongeren. Op die manier hopen we dat jongeren zich ontpoppen tot mondige burgers en een goede stemafweging maken.”

Impactonderzoek

Marij Swinkels

En om te weten of de theatershow hieraan bijdraagt, stappen Marij Swinkels (Universitair Docent bij REBO) en Madelijn Strick als wetenschappers bij dit project in. Dit was mogelijk dankzij een subsidie van het strategisch thema Institutions for Open Societies van de UU. Swinkels: “Het was een mooie verstrengeling van onderzoek en onderwijs. Studenten van onze universiteit deelden vragenlijsten uit en observeerden de zaalgesprekken met de jongeren. Ze vroegen jongeren voor en na de show hoe zij over de Europese Unie denken, of ze zich Europees voelen, en of ze het idee hebben dat ze invloed hebben op de EU.”

Politiek actief

Madelijn Strick
Madelijn Strick

Madelijn Strick (Universitair Hoofddocent bij Sociale Wetenschappen) benadrukt het belang van jongeren die politiek betrokken raken: “We weten uit onderzoek dat als je al vroeg in aanraking komt met politiek, dat je de rest van je leven politiek actiever wordt. Niet alleen in stemgedrag, maar ook op kleiner niveau. Je wordt misschien wel actief op je eigen school of in je eigen gemeente. Of in je eigen vriendenclub. Dat geeft een goede start om nu, maar ook later deel te nemen aan de maatschappij.”

We weten uit onderzoek dat als je al vroeg in aanraking komt met politiek, dat je de rest van je leven politiek actiever wordt. Niet alleen in stemgedrag, maar ook op kleiner niveau. Je wordt misschien wel actief op je eigen school of in je eigen gemeente.

Resultaten

Na de theatervoorstelling vonden jongeren Europese politiek begrijpelijker en interessanter, en steeg hun vertrouwen in de politiek. Ook leken minder jongeren het gevoel te hebben dat politiek weinig impact op hun leven heeft en andersom: hoeveel invloed zij op de politiek hebben. Tot slot was er een stijging van het aantal jongeren dat na de theatervoorstelling van plan was om te gaan stemmen. De groep die dat niet wist, was gedaald.

Hoopvol

Drie acteurs op het theater.

Ook op emotioneel vlak was er een verschil tussen voor en na de voorstelling. Jongeren leken hoopvoller, enthousiaster en voller van energie. Mooie resultaten volgens Strick: “We weten dat jongeren zich steeds vaker zorgen maken. Het is daarom mooi om te zien dat een theatervoorstelling jongeren enthousiaster en hoopvoller kan maken. Dit is slechts één voorstelling, maar als je dit vaker zou doen, kun je misschien wel een positieve bijdrage leveren aan het welzijn van jongeren en hun vertrouwen in de toekomst. Dat vind ik ontzettend belangrijk."

Twee grafieken waarin het verschil van de voor- en nameting van twee stellingen te zien zijn

Theater en wetenschap

Een jongen deelt flyers uit voor de Universiteit Utrecht

De samenwerking van theater en wetenschap smaakt naar meer. Marij Swinkels: “Bij een volgend project willen we al bij de opzet van een lesprogramma of theatershow meedenken over het ontwerp ervan. Dit is wat we als universiteit ook beogen: de wetenschap toegankelijk maken voor een breed publiek, de impact van onderzoek vergroten. Het verbinden van podiumkunsten en wetenschap geeft hier een vliegwiel aan. In wetenschappelijke zin levert samenwerking ook veel op, we slaan innovatieve wegen in.” 

Sinds twee jaar is er een samenwerking tussen wetenschappers van het IOS platform Futures of Democracy met de makers van de Kiesmannen, een creatief bureau voor maatschappelijke innovatie. In het eerste project deelden de UU-ers vooral wetenschappelijke resultaten voor een voorstelling over de invloed van de Europese Unie op het leven van burgers. In de educatieve show ‘European Influencers’, die de Kiesmannen geven op het mbo en voortgezet onderwijs, onderzoeken ze ook de impact ervan op de houding, het stemgedrag en het vertrouwen van jongeren in de Europese Unie.