In memoriam Louis Peter Grijp

Louis Peter Grijp tijdens een concert in Zwolle op 19 juni 2015. Foto Annemies Tamboer
Louis Peter Grijp tijdens een concert in Zwolle op 19 juni 2015. Foto Annemies Tamboer

Op 9 januari is op 61-jarige leeftijd Louis Peter Grijp overleden. Sinds 2001 was hij namens het Meertens Instituut verbonden aan de Universiteit Utrecht als (bijzonder) hoogleraar ‘Nederlandse liedcultuur in heden en verleden’. Deze positie combineerde hij met zijn functie als senior onderzoeker aan het Meertens Instituut en met het artistiek leiderschap van Camerata Trajectina, het ensemble waarin hij tevens luit speelde. Sinds 2003 was hij bovendien lid van de Koninklijke Nederlandse Akadamie van Wetenschappen.

In 1991 promoveerde Grijp aan de UU cum laude op Het Nederlandse lied in de Gouden Eeuw. Het mechanisme van de contrafactuur. Hierin ontwikkelde hij een methode om melodieën terug te vinden bij liedteksten die zonder muzieknotatie zijn overgeleverd. Dit onderzoek vormde tevens de grondslag voor de , een database met 170.000 Nederlandstalige liederen, zowel uit Nederland als Vlaanderen, van de middeleeuwen tot de eenentwintigste eeuw. Deze database is uitgegroeid tot een gezocht onderzoeksinstrument voor musicologen, neerlandici en cultuurwetenschappers.

Louis Grijp enthousiasmeerde en inspireerde. Hij wist zijn liefde voor de Nederlandse liedcultuur om te zetten in plannen waarmee hij velen op sleeptouw nam. Zijn nieuwsgierigheid was aanstekelijk, zijn vooruitziende blik legendarisch. Aan de opleiding Muziekwetenschap heeft hij vele jaren mede de cursus Nederlandse muziek- en liedcultuur gedoceerd, alsook tal van studenten ingewijd in een computationele onderzoekswijze gedemonstreerd aan de Nederlandse Liederenbank. Tevens heeft hij een hele generatie neerlandici geleerd dat liedteksten tot leven komen als ze gezongen worden.

Met zijn methodiek om melodieën op te speuren toonde Grijp aan dat de liedcultuur van de Nederlanden tot stand kwam in levendige onderhandeling met het buitenland. Hadewijch ontleende haar melodieën aan Noord-Franse voorbeelden; het bekendste vers uit Vondels toneelstuk Gijsbrecht van Amstel, 'Waar werd oprechter trouw', werd waarschijnlijk gezongen op een melodie van de Fransman Antoine de Boësset; predikant Camphuysen schreef zijn mooiste liedtekst ‘Traen, oogen, traen’ op muziek van John Dowland.

Met zijn soepele pen wist Louis Grijp de meest ingewikkelde zaken uit te leggen aan zowel vakgenoten als niet-vakgenoten. Exemplarisch daarvoor is het door hem geredigeerde standaardwerk Een muziekgeschiedenis der Nederlanden.

Zowel voor zijn artistieke als voor zijn wetenschappelijke werk is Louis Grijp veelvuldig onderscheiden, onder meer met twee Edisons, de Vierjaarlijkse prijs voor oudere taal, letterkunde en cultuur van de Koninklijke Academie voor Nederlandse Taal- en Letterkunde te Gent, de Kruyskampprijs der Maatschappij der Nederlandse Letterkunde, alsook de Nederlandse Dataprijs voor Humaniora en Sociale Wetenschappen.