ľ�ϸ���Ӱ��

Het gaat nu goed met de economie, maar de grimmige “verjaardag” van de crisis uit 2008 zet velen aan tot reflectie. Piet Keizer, verbonden aan de Utrecht ľ�ϸ���Ӱ�� School of Economics, vindt het tijd voor een nieuwe manier van denken.

Hij voelde zich als econoom jarenlang een roepende in de woestijn, want al ver voor de wereldwijde financiële crisis vond Keizer dat sociologie, psychologie en filosofie essentiële onderdelen waren van het vak economie. In zijn boek , betoogt hij dan ook dat beleidsmakers hun ideeën te veel baseren op “een zeer eenzijdig beeld” van het functioneren van economieën. 

Irrationaliteit in de economie

Om nieuwe crises te voorkomen, houdt hij een pleidooi voor een multidisciplinaire aanpak. En daar is ook vraag naar, vanuit de maatschappij. Zeker ná de crisis zijn programma’s zoals Politics, Philosophy and Economics (sinds september ook in Utrecht) in trek. “Studenten zijn geïnteresseerd in een meer pluralistische manier van economie onderwijs, geïntegreerd met andere vakken maar er zijn weinig docenten die dat kunnen doceren”, aldus Keizer. Hij waarschuwt voor zowel linkse als rechtse dogma’s onder economen. De analyses, methodes en modellen die aan veel universiteiten in het ‘westen’ worden onderwezen zijn zeer (neo)klassiek. “Veel aannames over economie staan niet ter discussie, het zou gezonder zijn als dat wel zo is”, vindt Keizer. “Het zijn juist die axioma’s, die stellingen, die de kwetsbaarheid zijn van economische systemen.”

Veel aannames over economie staan niet ter discussie, het zou gezonder zijn als dat wel zo is.

Hij denkt aan (neo)klassieke axioma’s als: menselijk gedrag is louter economisch gedreven, mensen zijn rationeel en mensen hebben geen sociale, maar louter economische relaties met elkaar. Of aan het axioma dat zegt dat de wereld dermate mechanisch in elkaar zit, dat logica en wiskunde kunnen worden aangewend bij de beschrijving ervan.
“In de “echte wereld” spelen irrationaliteit en immoraliteit een rol, die door economen vaak wordt ontkend”, zegt Keizer. Noch de (neo)liberale manier denken, noch die van een planeconomie, gaat ons behoeden voor een volgende crisis. Wél tracht Keizer in zijn boek de verdiensten van zowel linkse als rechtse grote denkers op waarde te schatten. Hij beschrijft ze, van Keynes tot Hayek, en probeert daarin zo neutraal mogelijk te zijn. 

Eurocrisis en “De Grieken”

Keizer gaat ook dieper in op de crisis in de eurozone. Het beeld van een land dat bijna bankroet ging door een veel te grote staatsschuld en daarom aan het infuus van IMF, ECB en Europese Commissie moest, klopt volgens Keizer niet. “Voor Griekenland zijn de extra bezuinigingen en loonsverlagingen, opgelegd door die “trojka” juist een nóg grotere bron geweest van de stijging van de schuld.” In Europa was er altijd al verschil in hoe de noordelijke en zuidelijke landen economie bedreven. Griekenland kwam pas écht in de problemen, vindt Keizer, toen de geldmarkt tussen grote noordelijke particuliere banken, waaronder ABN Amro en ING opdroogde. Niemand leende elkaar nog geld. Internationale beleggers verplaatsten toen hun kapitaal van mediterrane landen zoals Griekenland naar noordelijke landen in Europa. Het instabiele Griekenland moest de vele miljarden die ze daarna van de Trojka kregen, voor 90 procent onmiddellijk doorsluizen naar de noordelijke landen. 

Boven alles strijdt Keizer tegen wat hij noemt: “linkse en rechtse overmoed”. De samenleving is veel minder maakbaar dan wordt aangenomen en een vrije markteconomie is instabiel. “Het zal nog een lange tijd duren voordat we het met elkaar eens worden over de strategie waarmee we structureel uit het dal komen.” 
 

• Piet Keizer
• Uitgegeven bij: Amsterdam ľ�ϸ���Ӱ�� Press