Het gevaar van klimaatverandering voor onze kop koffie
Terwijl de wereldleiders afgelopen weekend wellicht even achterover konden leunen na de inspanningen van de eerste helft van de , kwamen meer dan 3000 mensen bijeen in het Palais de Congres voor het Global Landscape Forum. In drie jaar tijd is dit forum uitgegroeid tot ’s werelds grootste platform gericht op duurzaam landgebruik. De deelnemers proberen oplossingen te vinden voor de uitdagingen die klimaatverandering met zich mee brengt.
Juist dit Forum was de reden van mijn bezoek aan Parijs afgelopen weekend. Op zaterdag 5 december organiseerde de Nederlandse ontwikkelingsorganisatie een over duurzame koffielandschappen. Hier presenteerden en bediscussieerden we de resultaten van ons recent uitgebrachte rapport . Maar waarom deze aandacht voor het verbouwen van koffie op het grootste side event van de COP?
Koffie en klimaatverandering
Wij Nederlanders behoren tot de grootste koffieconsumenten ter wereld, samen met andere welvarende westerse landen. Maar koffie wordt niet hier verbouwd, maar in de . Wereldwijd is koffie het meest waardevolle exportproduct afkomstig uit de tropen en op olie na de meest verhandelde grondstof. Het merendeel van de koffie wordt geproduceerd door kleine boeren (25 miljoen) in ontwikkelingslanden, voor wie koffie vaak de belangrijkste bron van inkomsten is.
Koffie is echter een kwetsbaar gewas. De minimale stijging in temperatuur van 2 graden Celcius waar we nu op af stevenen heeft naar verwachting ernstige gevolgen voor de , en daarmee voor veel kleine boeren in ontwikkelingslanden.
Bovendien draagt de koffieteelt bij aan en verlies van biodiversiteit. Dat wordt nog verergerd doordat de afgelopen decennia veelal afwisselende beplanting en organische bemesting zijn verruild voor monoculturen en kunstmest.
Het is daarom van essentieel belang om op zoek te gaan naar koffiesystemen die bijdragen aan zowel lokale ontwikkeling als het behoud van biodiversiteit.
Biodiversiteit- vriendelijke koffie
In het kader van het project genaamd ‘Business for Biodiversity’ in opdracht van Hivos heb ik me daarom de afgelopen 2,5 jaar verdiept in koffiesystemen van kleine boeren in Peru. Voor dit onderzoek hebben we met meer dan 150 kleine Peruaanse koffieboeren samengewerkt en velddata op diverse koffieplantages verzameld.
Hieruit blijkt dat biodiversiteit-vriendelijke koffieplantages met schaduwbomen en organische bemesting wel degelijk een gezonde bedrijfsvoering kunnen bieden aan kleine boeren. Tegelijkertijd biedt dat mogelijkheden om biodiversiteit te behouden en andere ecosysteemdiensten te leveren, zoals het opslaan van koolstof en reguleren van temperatuur en luchtvochtigheid. Dit verhoogt de veerkracht van koffiesystemen, waardoor de boeren ook minder kwetsbaar zijn.
Toekomst van koffie
De boodschap tijdens deze en andere sessies was duidelijk: wanneer er niet snel harde, concrete afspraken gemaakt worden zullen boeren wereldwijd, en zeker kleine boeren in ontwikkelingslanden, moeilijkheden ondervinden door klimaatverandering. Mocht de kwetsbaarheid van de kleine koffieboeren niet reden genoeg zijn voor de wereldleiders om tot afspraken te komen - wellicht motiveert de door velen van hen gekoesterde, broodnodige en nu dus bedreigde kop koffie in de ochtend hen des te meer.