ľ�ϸ���Ӱ��

Bijdrage door: dr. Lorena Sosa, Assistent Hoogleraar aan het Nederlands Instituut voor de Rechten van de Mens

In het begin van de pandemie konden veel mensenrechtenwetenschappers die zich bezighouden met kwesties van ongelijkheid en intersectionele discriminatie, zoals ikzelf, anticiperen op een deel van de gedifferentieerde impact die de verspreiding van COVID-19 zou kunnen hebben op groepen met een verslechterde gezondheids- en levensstandaard en een beperkte toegang tot gezondheidsdiensten. De ingrijpende gevolgen van de maatregelen van COVID-19 voor de grondrechten van iedereen worden echter nog steeds bepaald.

De maatregelen ter bestrijding van de ongelijkheid tussen mannen en vrouwen op het gebied van werk en zorg hebben discriminatie en geweld op grond van geslacht in combinatie met slechte huisvestingsomstandigheden, de druk van thuisonderwijs en werkonzekerheid nog meer benadrukt.

De plotselinge noodzaak voor fysieke afstand herinnerde ons aan de bedreigingen die samenhangen met overvolle omstandigheden, variërend van studentenhuizen tot vluchtelingenkampen, gevangenissen en andere instituten. Toch maken de fysieke afstandsmaatregelen ook onze afhankelijkheid van elkaar duidelijk, nog meer voor diegenen wier dagelijkse levensonderhoud, bij gebrek aan staatssteun, alleen opgevangen lijkt te kunnen worden door sociale connecties.

Deze 'onverwachte' gevolgen vloeien ook voort uit de reeds bestaande, diepgewortelde ongelijkheid in onze samenlevingen. In die zin is COVID-19 niet alleen een directe bedreiging voor de volksgezondheid, maar blijkt het ook een nieuwe dimensie te zijn waar ongelijkheden elkaar kruisen.

Begrippen van nood wijzen in ieder geval op het uitzonderlijke karakter van de omstandigheden, het 'voorbijgaande' karakter ervan, en leiden af van de systemische en structurele omstandigheden waarin deze zich voordoen.

COVID-19 als conflict, crisis of noodsituatie?

Er is enige kritiek op de gebruikte terminologie als het gaat om fenomenen die vergelijkbaar zijn met de COVID-19-pandemie als '' en 'crisis' [zie en ]. Hoewel parallellen met gewapende conflicten begrijpelijk zijn, omdat die altijd de toegang tot mensenrechten beperken, richten maatregelen na een conflict zich vaak op criminele reacties en 'herstel' met weinig ruimte voor transformatie. Begrippen van noodsituaties lijken eerder betrekking te hebben op de fenomenen dan op de urgentie van de reacties. Al deze noties wijzen in ieder geval op het uitzonderlijke karakter van de omstandigheden, het 'voorbijgaande' karakter ervan, en leiden af van de systemische en structurele omstandigheden waarin deze zich voordoen.

Vooruitblik

Deze ongekende tijden bieden een kans om "". Internationale en regionale organisaties zijn verschillende initiatieven gestart om gecoördineerde maatregelen te nemen [zie , , en ]. Ons onderzoek naar intersectionaliteit en diversiteit kan ervoor zorgen dat deze initiatieven transformatief zijn in plaats van alleen herstellend. Maar om bij te dragen aan echte 'intersectionele interventies', zoals Buikema bepleit, moeten wij als wetenschappers een interdisciplinaire en inclusieve dialoog aangaan en onderhouden met instellingen en het maatschappelijk middenveld. De Gender and Diversity Hub lijkt daarvoor een waardevol platform.