Grote worpen leiden tot langdurig slechter geheugen bij biggen
Op commerciële varkensbedrijven krijgen zeugen steeds meer biggen. Niet iedere big krijgt in de buik dan voldoende zuurstof en voedingstoffen. Het gevolg? Hele kleine en lichte biggen. Uit het promotieonderzoek van Sanne Roelofs van de faculteit Diergeneeskunde blijkt dat het lage geboortegewicht op de lange termijn resulteert in een slechter geheugen. Roelofs: “Waarschijnlijk komt het slechtere geheugen het welzijn van varkens niet ten goede. Ze hebben hun geheugen hard nodig, bijvoorbeeld om voedsel, water en rustplekken te vinden.”
Van nature krijgen zeugen ongeveer zes biggen, maar tegenwoordig zijn worpen van zestien biggen heel normaal. Niet iedere big krijgt in de buik dan voldoende zuurstof en voedingsstoffen, met kleine en lichte biggen als gevolg. Roelofs: “De gemiddelde big weegt bij geboorte 1,5 kilogram maar biggen met laag geboortegewicht wegen gemiddeld maar 800 gram. Dat is erg klein, bijna een halvering in gewicht.” Bij mensen is een laag geboortegewicht een risicofactor voor beperkingen in de emotionele en cognitieve ontwikkeling. Roelofs onderzocht of dit bij varkens ook het geval is, en vroeg zich af of zo’n laag geboortegewicht ten koste gaat van het welzijn.
Verrassend resultaat
Roelofs vergeleek in totaal tweehonderd biggen met een laag geboortegewicht - lichter dan 1,05 kilogram - met tweehonderd biggen met een normaal geboortegewicht. Ze onderzocht emotie en leervermogen van de varkens vanaf hun geboorte tot ze zes maanden later naar de slacht gingen. Varkens met een laag geboortegewicht bleken een slechter geheugen te hebben dan hun zwaardere soortgenoten. “We waren verrast door het resultaat”, vertelt Roelofs. “De onderzoeksstal is voor de varkens een fijne omgeving, ze hadden veel ruimte, stro en kregen dagelijks aandacht tijdens het uitvoeren van de testen. Het is bekend dat zulke huisvesting een positief effect heeft op leren en geheugen. We waren verbaasd dat we alsnog een negatief effect zagen op het geheugen van varkens met laag geboortegewicht.”
Van nature krijgen zeugen ongeveer zes biggen, maar tegenwoordig zijn worpen van zestien biggen heel normaal.
Ten koste van dierenwelzijn
Roelofs: “De grote worpen komen het welzijn van varkens niet ten goede. Veel lichte biggen sterven, omdat ze een stuk zwakker zijn. Nu blijkt dat biggen die het overleven een slechter geheugen hebben. Een goed geheugen is noodzakelijk voor het leven in de stal. Ze moeten hun positie in de strikte sociale hiërarchie onthouden, en weten waar ze kunnen eten en rusten.” Roelofs vindt het tijd voor verandering: “Fokzeugen brengen steeds grotere aantallen biggen voort door de aanhoudende selectie op de productiviteit. Hierdoor neemt het aantal biggen met laag geboortegewicht toe. Het is onwaarschijnlijk dat varkensbedrijven kunnen voorzien in de persoonlijke aandacht en huisvesting die nodig zijn om deze biggen net zo goed te laten gedijen als biggen met een normaal geboortegewicht. De meest realistische oplossing lijkt mij terug naar kleinere worpen, dus minder biggen per geboorte.”
Geheugentest voor varkens
Hoe onderzocht Roelofs de emotie en cognitie bij varkens? “Varkens kunnen niet praten, daardoor is het lastig om te onderzoeken hoe ze zich voelen. We bepaalden de emotionele staat van varkens door onder meer het meten van concentraties stresshormoon en de mate van optimisme in een gedragstaak. Om het geheugen te meten, hebben we een speciale ruimte ingericht. In de ruimte staan zestien voerbakken opgesteld in vier rijen van vier. In vier van de zestien voerbakken zijn M&M’s verstopt. Daar houden varkens van.” De M&M’s liggen iedere dag opnieuw in dezelfde vier voerbakken, maar de voerbakken zijn bedekt met een bal dus varkens kunnen niet zien waar de M&M’s liggen. “Na een aantal weken voeren varkens de taak foutloos uit, en gaan ze in een rechte lijn naar de voerbakken met M&M’s. De varkens met een laag geboortegewicht waren minder goed in de taak.” Op de emotionele staat blijkt een laag geboortegewicht geen negatief effect te hebben, mits varkens leven in een verrijkte omgeving.
Sanne Roelofs promoveert 19 december op haar onderzoek aan de faculteit Diergeneeskunde. Op 4 december organiseren we een debat over Dierenwelzijn. Luister die dag mee via de livestream. Bekijk voor achtergrondinformatie ons dossier De toekomst van de veehouderij.