ľ�ϸ���Ӱ��

De coronacrisis was, net zoals in de medische wetenschap, aanleiding voor gedragswetenschappelijke onderzoekers over de hele wereld om hun krachten te bundelen. Halverwege 2020 publiceerden zij, op basis van eerder onderzoek over (het beïnvloeden van) sociaal gedrag, een aantal aanbevelingen voor coronamaatregelen (‘claims’). In een vervolgonderzoek is de waarde van deze claims getoetst. Verreweg de meeste claims werden ondersteund door onderzoeksgegevens. De conclusies van .

De publicatie van de gedragswetenschappers uit 2020 was invloedrijk: het artikel werd door wetenschappers en beleidsmakers, bijvoorbeeld van de Wereldgezondheidsorganisatie, vaak geciteerd. Niettemin riep dit ook vragen op over de wetenschappelijke onderbouwing van de aanbevelingen: de zogenoemde ligt nog vers in het geheugen.

Dit toont aan dat gedragsonderzoek tot robuuste voorspellingen kan leiden.

19 aanbevelingen

Daarom kwam er een vervolg op het onderzoek uit 2020 waarin de waarde van de eerder gemaakte aanbevelingen (‘claims’) werd getoetst aan de hand van nieuw onderzoek. Dit werd gedaan door de oorspronkelijke onderzoekers en een tweede onafhankelijke groep wetenschappers. Zij gebruikten hiervoor gegevens uit 747 wetenschappelijke onderzoeken naar de feitelijke uitwerking van de aanbevolen maatregelen, die inmiddels waren genomen. De wetenschappers concluderen dat verreweg de meeste claims ondersteund werden door onderzoeksgegevens. 

De meerwaarde van gedragswetenschap

Naomi Ellemers, Universiteitshoogleraar en sociaal- en organisatiepsycholoog aan de Universiteit Utrecht, werkte mee aan de studie uit 2020 én het vervolgonderzoek dat zojuist in Nature is verschenen. Zij ziet dit omvangrijke onderzoek als steun voor de waarde van de gedragswetenschappen. “Dit toont aan dat gedragsonderzoek tot robuuste voorspellingen kan leiden, die een meerwaarde hebben voor de praktijk.”

Maatschappelijke dilemma’s en grote crises

Toch werd kennis over gedrag niet altijd ingezet tijdens de coronacrisis. De Onderzoeksraad voor Veiligheid constateerde bijvoorbeeld dat de overheid corona vooral behandelde als medisch probleem, waarbij inzichten uit de sociale wetenschappen weinig werden benut. Ellemers onderschrijft deze conclusie. “Menselijk gedrag, en de noodzaak tot gedragsverandering, spelen een grote rol bij veel maatschappelijke dilemma’s en grote crises, zoals de coronacrisis.” Dit project laat zien dat algemene kennis over gedrag en gedragsbeïnvloeding inzetbaar is in verschillende situaties. “Gedrag in nieuwe situaties, zoals tijdens de coronacrisis, kunnen we ook voorspellen uit systematisch onderzoek in het laboratorium of uit eerdere crisissituaties. Dat was ook zo bij medisch onderzoek, waar kennis over andere ziekten werd ingezet voor de behandeling van het onbekende coronavirus.”