ľ�ϸ���Ӱ��

Op 15 april 2024 verzamelden meer dan 140 deelnemers zich in de volgeboekte kerkzaal van de Zalen van Zeven in het centrum van Utrecht, om met elkaar in gesprek te gaan én meer te leren over studentenwelzijn. In diverse workshops en lezingen bespraken docenten, studentbegeleiders, beleidsmakers en andere medewerkers hoe zij bij kunnen dragen aan het welzijn van onze studenten. Het symposium diende als een platform voor het delen van inzichten, onderzoeksbevindingen en praktische strategieën om hiermee aan de slag te gaan, met een aanvullende verrijking vanuit de aanwezigheid van andere organisaties en instellingen zoals de Hogeschool Utrecht. Ook het welzijn van medewerkers zelf kwam aan bod.

Complexiteit van studentenwelzijn in de academische wereld
Rector Magnificus Henk Kummeling schetste tijdens de opening van het symposium de uitdagingen waarmee universiteiten geconfronteerd worden bij het aanpakken van welzijn. Hij benadrukte dat welzijn complex is vanwege meervoudige en vaak externe factoren zoals invloeden van sociale media, woningcrises en geopolitieke spanningen. Dit staat in tegenstelling tot typische wetenschappelijke problemen die een rechttoe rechtaan probleemoplossende benadering volgen. Deze complexiteit vereist een net zo veelzijdige benadering van onderwijsinstellingen voor het vinden van oplossingen.

Mentale gezondheid: Voorbij het lineaire model
Prof.dr. Floortje Scheepers bood een fris perspectief op mentale gezondheid door te wijzen op de beperkingen van het traditionele lineaire ziektemodel. Dat zou niet in staat zijn de dynamische en contextafhankelijke aard van psychologische gezondheid te vatten. Ze introduceerde onder andere de metafoor van “orchideeën” en “paardenbloemen” om individuen te beschrijven die verschillend reageren op omgevingsfactoren, waarbij de orchidee geen zieke paardenbloem is. Ze zijn simpelweg niet hetzelfde. Daarmee pleitte Scheepers voor een meer gepersonaliseerde benadering van mentale gezondheidsondersteuning, die rekening houdt met de unieke contexten en behoeften van elke student.

Cijfers en trends
Het symposium belichtte ook de impact van de COVID-19-pandemie op de mentale gezondheid van studenten, waarbij Prof.dr. Gonneke Stevens in ging op enkele trends van afnemend mentaal welzijn onder schoolgaande jongeren en studenten. Dit onderstreepte de noodzaak voor instellingen om welzijn te prioriteren.

Panelgesprek; een dialoog tussen studenten, docenten en begeleiders
Tijdens het panelgesprek, waarmee de ochtend werd afgesloten, gingen studenten de dialoog aan met docenten en begeleiders. Ze kwamen met praktische – soms kleine – initiatieven voor verbeteringen, aangevuld door Michelle van der Horst namens het Trimbos Instituut voor mentale gezondheid. Ook uitten zij hun zorgen over de hoge verwachtingen die tegenwoordig aan hen worden gesteld en over het alom bekende idee dat het studentenleven “de mooiste tijd van je leven” moet zijn, en de druk die daar veelal mee gepaard gaat. De uitkomsten benadrukten de noodzaak om enerzijds welzijn sterker te integreren in het curriculum, en anderzijds om het gesprek over de uitdagingen waarmee studenten worden geconfronteerd te blijven bevorderen en faciliteren tussen de verschillende betrokkenen.

Workshops
Deelnemers konden in de middag kiezen uit 11 verschillende workshops, verspreid over twee workshoprondes. De onderwerpen varieerden hierbij van prestatiedruk tot emotionele intelligentie en neurodiversiteit. Workshops boden praktische inzichten bij de bezoekers, zo vertelde Silvia Garcia Guerra; ‘We krijgen vaak onjuiste, sensatiebeluste informatie via sociale media over drugsgebruik, dus ik vond het erg nuttig om de resultaten te zien van het onderzoek dat door het Trimbos-instituut en de universiteit is gedaan.’

Wat vonden bezoekers van het symposium?

‘Door deze dag en de workshops zie ik vooral in dat je eigenlijk alles bespreekbaar kunt maken. Zo is de wereld van middelengebruik voor mijzelf onbekend, maar ik zie nu in dat ik niet in die belevingswereld hoef te zitten en het probleem van de student niet op hoef te lossen. Maar dat het wel belangrijk is om bewust te zijn van verschillende oorzaken en door te vragen. Zo zouden slaapproblemen veroorzaakt kunnen worden door bijvoorbeeld middelengebruik.’

‘In de workshop "Pedagogische zorg en het gevoel erbij te horen" leerde ik dat vooral het gebruik van pedagogische zorgpraktijken, zorgzame taal, oprecht luisteren en het vermijden van confronterende benaderingen leiden tot positief leren, motivatie en een gevoel erbij te horen. Het gevoel erbij te horen is cruciaal; het geeft studenten het gevoel dat ze deel uitmaken van de gemeenschap, dat ze zichzelf kunnen zijn in die omgeving. Docenten en studentbegeleiders kunnen een bijdrage leveren door aanwezig en benaderbaar te zijn, authentiek en kwetsbaar te zijn en zich te verontschuldigen als ze fouten maken.’

‘Ik heb deze dag als positief en hoopvol ervaren. De keynote lezing van Prof.dr. Floortje Scheepers vond ik erg inspirerend. Bij pedagogiek staat diversiteit centraal dus dit kwam goed overeen met haar verhaal. De metaforen die ze noemde kan ik goed rijmen met kinderen die anders zijn. In het kort heeft ze eigenlijk meegegeven dat we zorg voor elkaar moeten dragen. Ik kan het beeldende van haar verhaal ook gebruiken in mijn colleges. Dat versterkt de communicatieboodschap richting studenten.’

Conclusie
Het symposium bracht een cruciale dialoog onder belanghebbenden op gang, over innovatieve en inclusieve manieren om het welzijn van studenten en medewerkers te ondersteunen. De dag heeft gezorgd voor inspiratie, verbinding en een onderstreping van de noodzaak om de benodigde oplossingen te vinden – met elkaar. Het gaf daarnaast waardevolle input voor de toekomst, waarbij onder de deelnemers ook uitgebreid geëvalueerd is wat betreft de vorm en de inhoud om met studentenwelzijn aan de slag te gaan. Vooruitkijkend ligt de uitdaging in het integreren van deze inzichten in de dagelijkse praktijk en ons beleid, om zo een ondersteunende onderwijsomgeving te creëren voor iedereen – waarover we tijdens de 2025 editie graag weer delen met elkaar!