Een snijpracticum XXL op Harlingse kade
NRC Next
De potvis ligt al half uit elkaar, maar nog steeds is hij ontzagwekkend. Zeventien meter lang, tot voor kort bijna vijftig ton zwaar. Statig, zou je bijna zeggen, zoals hij hier op zijn zij ligt in de haven van Harlingen. Om hem heen, bovenop hem, ja zelfs Ãn hem werken mannen en vrouwen in laarzen en overalls. Krachtig en gestaag snijden ze door, met dolken, haken en lange messen. Grote lappen spek snijden ze los, dikke brokken vlees. In een race tegen de klok en vooral tegen de verrotting. De potvis moet uit elkaar, en dat gebeurt nog net zoals vierhonderd jaar geleden: met de hand.
,,Toen we hier gisteren kwamen, dachten we nog dat we hem alleen maar in stukken zouden snijden, en hooguit een schouderblad zouden meenemen", vertelt Christel Schollaardt, hoofd collectiebeheer van Naturalis Biodiversity Center. ,,Dat had met groot materieel gekund, bijvoorbeeld met kettingzagen. Maar toen hij uit het water kwam, zagen we hoe enorm groot hij is. Een van de grootste die ooit in Nederland zijn aangetroffen. Daarom willen we het hele skelet graag hebben, zo gaaf en compleet mogelijk. Dus moeten we heel voorzichtig snijden."
De potvis dook 25 juni op voor de kust van Den Helder. Het dier was verzwakt en zwom niet. Een dag later blies het zijn laatste adem uit, onder toeziend oog van Kustwacht en Rijkswaterstaat. Die sleepten het dier naar de haven van Harlingen, waar het nu wordt ontleed op het terrein van een bergingsbedrijf.
Helemaal met de hand gaat het niet. Een hijskraan trekt een gigantische lap spek omhoog, terwijl een preparateur het taaie weefsel met stevige stoten loshakt. Een bulldozer gooit de lap vervolgens in een waterdichte container. Daar gaan ook het vlees en de weke delen in. Die gaan naar een destructiebedrijf in Brabant, dat normaal gesproken dode koeien verwerkt.
Prut in de longen
De organen zijn woensdag opgehaald door mensen van het Dutch Wildlife Health Centre van de Universiteit Utrecht. Die gaan de organen onderzoeken. Ze willen bijvoorbeeld weten waarom de potvis is gestorven. ,,Er zat prut in zijn longen", vertelt Pepijn Kamminga, beheerder van de zoogdierencollectie van Naturalis. ,,En hij had nierstenen. De darmen zagen er ook niet helemaal goed uit. Maar hij is niet mager: op sommige plekken is het spek meer dan dertig centimeter dik."
Het volledige artikel is verschenen in NRC Next, 29 juni 2018