“Een reisdagboek door de aarde heen”
Meet the Professor 2019
De aardmantel is net een lavalamp waarbij de lava langzaam omhoog komt. Met als lampje de aardkern die de lava opwarmt. Dat was een van de vele metaforen die aardwetenschapper Arwen Deuss van de Universiteit Utrecht gebruikte om aan groep 8 van de Utrechtse Schoolvereniging (USV) uit te leggen hoe het binnenste van de aarde eruit ziet. En welke bijzondere ontdekking ze heeft gedaan. Bijkomende wetenswaardigheid was dat zeker de helft van de leerlingen wist wat een lavalamp is.
Tijdens de opening van Meet the Professor in het Academiegebouw werden de hoogleraren onderworpen aan een pittige quiz, gepresenteerd door de leerlingen van basisschool de Jazzsingel. Daarna stapten alle 140 hoogleraren op de fiets, op weg naar een Utrechtse basisschool. Met een grote boodschappentas vol zelfgemaakte modellen van de aarde aan haar stuur fietst Arwen naar de . “Door alle enthousiaste vragen van de leerlingen kwam ik bijna niet aan mijn verhaal toe”, vertelt ze achteraf.
Ontdekken wat je het allerleukst vindt
“Wie heeft er weleens een aardbeving gevoeld?”, begint Arwen haar les. Een aantal leerlingen steken hun hand op. Na een korte uitleg over aardplaten en gesmolten ijzer vertelt Arwen over haar favoriete vakantieplek: de Strombolivulkaan in de Middellandse Zee, vlak boven de voet van Italië. “Die barst elke twintig minuten uit en je kan de vulkaan beklimmen. Maar eigenlijk is dat heel gevaarlijk.” Arwen is al haar hele leven geïnteresseerd in hoe de aarde werkt, en wilde in groep 7 al professor worden. Juist daarom vindt ze het zo leuk en belangrijk om kinderen enthousiast te maken. “Want je moet ontdekken wat je het allerleukst vindt om hoogleraar te kunnen worden”, vertelt ze groep 8.
Een wave door de klas
Een paar jaar geleden ontdekte Arwen dat de binnenkern van de aarde bestaat uit gestold ijzer, en niet gesmolten is zoals men eerder dacht. Deze ontdekking wil ze graag met de klas delen, maar eerst moeten de leerlingen zelf ondervinden wat een schokgolf van een aardbeving is. Staand in een lange rij door de hele klas heen bootsen ze twee van dit soort golven na: één door elkaar opvolgend een duwtje te geven en de ander door – net als in het voetbalstation- en wave te doen. Want om in het binnenste van de aarde te kunnen kijken moet je die golven kunnen analyseren, legt Arwen uit.
Aarde heeft een vaste binnenkern
“Aan de vorm van een seismogram kun je zien waar die trilling allemaal doorheen is gegaan, en dus hoe het binnenste van de aarde eruit ziet”, vervolgt ze. “Een seismogram is namelijk een reisdagboek van een trilling door de aarde heen.” Ze vertelt dat ze door dit toe te passen de eerste is geweest die heeft kunnen bewijzen dat de aarde een vaste binnenkern heeft, die heel langzaam groter wordt omdat de aardkern afkoelt. “Wanneer is het ijzer helemaal gestold?”, vraagt een leerling. “Dat duurt nog wel een miljard jaar, of langer”, antwoordt Arwen. “Dus dat is voor ons niet zo’n probleem. Belangrijker is bijvoorbeeld de klimaatverandering, die we wel snel al gaan merken.”
Leuk en leerzaam
Door het enthousiasme van zowel Arwen als de leerlingen loopt de les uit, maar dat vindt niemand erg. De kinderen waren nog nooit zo lang zo stil geweest, vertelt juf Anne. De leerlingen vonden het leuk, leerzaam en ze vonden Arwen boeiend vertellen. Uiteraard wilde de hele klas nog met de professor op de foto.
