Een DMP schrijven bij het doen van onderzoek met zeer gevoelige patiëntgegevens

Wat betekent Research Data Management in de praktijk van een onderzoeker? In deze reeks interviews door RDM Support delen onderzoekers hun ervaringen over verschillende aspecten van research data management. In dit interview, Elise Quik over haar ervaring met onze data manager service bij het .

Postdoc onderzoeker Elise Quik werkt bij de faculteit Bètawetenschappen aan het HTx project. In dit Horizon 2020-project doet men internationaal onderzoek naar complexe combinaties van therapieën bij vier verschillende ziektes: hoofd- en nekkanker, diabetes, multiple sclerosis (MS) en myelodysplastic syndroom (MDS), een bloedziekte die kan resulteren in leukemie. Hiervoor gebruiken ze zogenoemde real world data, bijvoorbeeld data uit patiëntendossiers. Dit is zeer privacy gevoelige data. Hoe ga je daar verantwoord mee om? Hiervoor heeft ze de hulp ingeschakeld van Lena Karvovskaya, datamanager bij RDM Support.

Door data te gebruiken uit patiëntendossiers kunnen we onderzoek doen naar de effectiviteit van complexe behandelmethodes

Elise Quik, fotos door Annemiek van der Kuil | PhotoA.nl

HTx project

Elise Quik vertelt: “Behandelingen worden steeds meer patiëntgericht. Het is niet meer zo dat een patiënt een diagnose krijgt, en daarvoor de standaard behandeling ontvangt. Wat we zien is dat bijvoorbeeld MS-patiënten verschillende ziektebeelden vertonen en ook verschillend reageren op behandelingen. Tot nu toe wordt onderzoek naar effectiviteit van medicijnen vooral gedaan met randomised controlled trials (RCT). Hier wordt één medicijn toegediend aan één patiëntengroep, en de resultaten van deze groep vergelijk je met eenzelfde patiëntengroep die een placebo of één vergelijkbare behandeling ontvangt. Zo wordt slechts gedeeltelijk rekening gehouden met de ziektekarakteristieken van de individuele patiënt. Je beperkt je met dit type onderzoek vaak tot één medicijn of medisch hulpmiddel.

Ons onderzoek is anders in die zin dat we zowel gegevens uit patiëntendossiers als uit RCT's gebruiken. Dit stelt ons in staat om de effectiviteit van combinaties van behandelingen te onderzoeken, en in onze analyses houden we rekening met de ziektekenmerken. Dit zal ondersteuning bieden voor gepersonaliseerd behandelingsadvies dat geschikt is om te delen met patiënten en hun artsen in heel Europa. HTx heeft ook tot doel de patiëntgerichtheid in de besluitvorming te verhogen en flexibele vergoedingsmodellen voor complexe gezondheidstechnologieën te ontwikkelen".

Data management plan

Het schrijven van een datamanagementplan (DMP) voor het starten van een onderzoek is verplicht bij de Universiteit Utrecht. Maar het is ook een vereiste vanuit Horizon 2020.  Elise legt uit: "Zeker voor de gevoelige data die wij gebruiken is het verstandig om na te denken over verantwoordelijkheden en regelgeving. In een DMP beschrijf je hoe je met alle onderzoeksdata omgaat tijdens en na het onderzoek. Lena heeft ons geholpen met het schrijven van dit DMP en vooral met de interpretatie van de privacywet, de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG). In het DMP beantwoord je verschillende vragen, zoals:

  • Welke data wordt verzameld of gebruikt?
  • Wie is verantwoordelijk voor die data?
  • Is het mogelijk om die data te delen? Zo ja, op wat voor manier?
  • Hoe is de toestemming van de patiënten geregeld?
  • De onderzoeksfinancierder vraagt bovendien om de onderzoeksresultaten zo openbaar mogelijk te maken, hoe doen we dat?”

Ik zou iedereen die een onderzoeksvoorstel schrijft aanraden om ook wat financiële ruimte te maken voor het inhuren van een datamanager

“Ik heb het DMP samen met Lena geschreven. Ik weet veel over de inhoud van het project en Lena weet veel over datamanagement en de AVG. Ik zou iedereen die een onderzoeksvoorstel schrijft aanraden om ook wat financiële ruimte te maken voor het inhuren van een datamanager. Lang niet alle onderzoekers hebben de uitgebreide kennis van een datamanager. Daarnaast veranderen de regels regelmatig, en je wil toch zekerheid dat je up-to-date bent. Ook denkt een datamanager ver vooruit. Hoe ga je je data aan het eind van het project beschikbaar stellen? Als onderzoeker ben je geneigd om dit soort vragen over te slaan, waardoor je aan het eind er nog mee zit te worstelen. Een datamanager helpt je hierbij, zodat je minder tijd kwijt bent”, aldus Elise. 

Elise Quik

Elise Quik had altijd al interesse in de gezondheidszorg. Tijdens haar studie Psychologie aan de Universiteit Utrecht, deed ze onderzoek naar het gebruik van Ritalin door ADHD-patiënten. Zo is haar interesse in de farmacie gewekt. Ze werkte enkele jaren als postdoc aan het UMCG, de Universiteit Groningen en UMCU Julius Centrum, en is ze nu weer terug bij de UU, waar haar wetenschappelijke carrière begon.

Research Data Management Support

Doe jij ook onderzoek met privacy gevoelige data? Houd er in dat geval rekening mee dat een DMP slechts één van de stappen is die u moet nemen om aan de Europese regelgeving te voldoen. Naast een DMP kan het zijn dat je ook andere procedures en/of documentatie moet vervullen. Neem een kijkje in onze Guide Handling personal data of volg onze workshop Handling personal data in reseach om meer te weten te komen. Uiteraard staan wij ook voor je klaar voor persoonlijk advies. Mail ons op info.rdm@uu.nl.